Prawo zamówień publicznych wprawdzie nie nakłada na zamawiającego obowiązku podziału zamówienia na części, nie oznacza to jednak, że decyzja o tym, czy dane zamówienie powinno być udzielone w całości tylko jednemu wykonawcy nie podlega ocenie pod kątem ogólnych reguł rządzących procesem udzielania zamówień publicznych. Zamawiający powinien mieć bowiem na uwadze zasady udzielania zamówień publicznych wskazane w art. 7 ust. 1 PZP.
Stanowisko takie potwierdza także najnowsze orzecznictwo Izby, która podkreśla rolę zasady uczciwej konkurencji, wskazując, że nie można traktować postępowania, w którym ofertę złożyć może tylko jeden podmiot (nawet gdyby działał w konsorcjum), jako postępowania otwartego na konkurencję, jeżeli pomimo zastosowania trybu przetargu nieograniczonego mechanizmy konkurencji zostają de facto wyłączone.
Podział zamówienia na części
W sprawie rozpoznawanej przez KIO1, zamawiający w taki sposób opisał przedmiot zamówienia, że ujął w jednej jego części dwa rodzaje usług. Z jednej strony były to usługi pocztowe, co do których świadczenia monopol posiada Poczta Polska S.A., z drugiej – usługi wydruku masowego, które mogą być świadczone przez różne podmioty działające na rynku. Powyższe zostało powiązane z opisem warunków udziału w postępowaniu, które były odnoszone m.in. do potencjału operatora wyznaczonego i ograniczały faktycznie konkurencję.
Odwołujący zarzucił, że Zamawiający poprzez brak wydzielenia do odrębnej części usług wydruku masowego, ograniczył konkurencję w postępowaniu. Warto pamiętać, że wprawdzie decyzja odnośnie samego podziału zamówienia na części pozostawiona jest autonomicznej woli zamawiającego, to jednak brak takiego podziału ograniczony jest zawsze zasadą uczciwej konkurencji.
Gdy jeden wykonawca dyktuje warunki innym podmiotom
W stanie faktycznym sprawy Poczta Polska, jako podmiot spełniający wymagania podmiotowe znalazła się w sytuacji, w której inni wykonawcy zainteresowani wykonaniem usługi wydruku masowego musieliby zabiegać o nawiązanie współpracy w formule wspólnego ubiegania się o zamówienie, bądź w formule podwykonawstwa. W konsekwencji jeden tylko wykonawca (Poczta Polska) może swobodnie decydować, o tym z jakim podmiotem podjąć współpracę w celu wykonania usług wydruku masowego, natomiast żaden z podmiotów działających na rynku poligraficznym nie może bez uzyskania zgody Poczty samodzielnie przystąpić do przetargu.
KIO w uzasadnieniu wyroku podkreśliła, że:
„Zamawiający powinien unikać sytuacji, w której tylko jeden podmiot może dyktować warunki dla innych podmiotów, które chciałyby wziąć udział w przetargu”.
Rozwiązaniem pozwalającym zneutralizować prawne uprzywilejowanie Poczty Polskiej byłoby natomiast wydzielenie usług wydruku masowego, charakteryzujących się dużą konkurencyjnością, do odręfbnej części zamówienia.
1 Wyrok KIO z dnia 29 czerwca 2020 r., sygn. akt KIO 1051/20
