W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostały opublikowane Wytyczne Komisji Europejskiej w sprawie stosowania ram dotyczących zamówień publicznych w sytuacji nadzwyczajnej związanej z kryzysem wywołanym epidemią COVID-191, które stanowią wskazówki odnośnie dopuszczalnych mechanizmów dokonywania zamówień publicznych w ramach unijnych traktatów w dobie kryzysu wywołanego pandemią Covid-19.
Komisja wskazuje przede wszystkim na możliwość:
- znacznego skrócenia terminów, aby przyspieszyć przebieg postępowań prowadzonych w oparciu o procedurę otwartą lub procedurę ograniczoną,
- jeżeli taka elastyczność jest niewystarczająca, można przewidzieć procedurę negocjacyjną bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu (z uwagi na to, że instytucje zamawiające odstępują w tym przypadku od podstawowej zasady Traktatu dotyczącej przejrzystości, Trybunał Sprawiedliwości UE wymaga, aby korzystanie z tej procedury miało nadal charakter wyjątkowy. Wszystkie warunki muszą być spełnione łącznie i należy je interpretować w sposób zawężający),
- w ostateczności możliwe jest bezpośrednie udzielenie zamówienia wybranemu wcześniej podmiotowi, pod warunkiem że podmiot ten jest jako jedyny w stanie zrealizować wymagane dostawy przy ograniczeniach technicznych i czasowych spowodowanych pilną koniecznością,
- ponadto nabywcy publiczni powinni również rozważyć możliwość znalezienia alternatywnych rozwiązań i nawiązania współpracy z podmiotami rynkowymi.
Z kolei polski ustawodawca w art. 6 ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu COVID-192 przewidział wyłączenie spod reżimu zamówień publicznych zamówień na dostawy i usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19, pod warunkiem, że jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego.
W zakresie pojęcia „niezbędności w celu przeciwdziałania COVID – 19”, należy odwołać się do dyspozycji art. 2 ust. 2 tejże ustawy, który stanowi, że przez „przeciwdziałanie COVID-19” na gruncie ustawy rozumie się wszelkie czynności związane ze:
- zwalczaniem zakażenia,
- zapobieganiem rozprzestrzenianiu się,
- profilaktyką,
- zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych choroby.
O niezbędności zamówień na towary lub usługi, o której mowa w art. 6 ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19, można zatem mówić w sytuacji, gdy towary lub usługi są niezbędne do realizacji celów wymienionych we wskazanym wyżej art. 2 ust. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19.
Z kolei w art. 6 ust. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 przewidziano wyłączenie spod reżimu zamówień publicznych zamówień udzielanych przez BGK, PRF Spółka Akcyjna lub regionalne fundusze rozwoju, związanych z realizacją:
- zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych na podstawie przepisów odrębnych oraz związanych z realizacją programów rządowych lub innych programów realizowanych ze środków publicznych, lub
- zadań związanych z wykorzystaniem środków pochodzących z takich funduszy
– które dotyczą instrumentów wsparcia niezbędnych do przeciwdziałania negatywnym skutkom gospodarczym wystąpienia COVID-19.
Warto zauważyć, że przepis art. 6 Ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 ma charakter tymczasowy – art. 6 ust. 1 będzie obowiązywał przez 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy, tj. od dnia 8 marca 2020 r. do dnia 5 września 2020 r., z kolei art. 6 ust. 2 traci moc z dniem 1 stycznia 2021 r3.
1 Komunikat Komisji — Wytyczne Komisji Europejskiej w sprawie stosowania ram dotyczących zamówień publicznych w sytuacji nadzwyczajnej związanej z kryzysem wywołanym epidemią COVID-19, Dz.U. UE 2020/C 108 I/01, z dnia 01.04.2020
2 Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych
3 Zgodnie z art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.2020.568 z dnia 2020.03.31)
