Jak podaje Urząd Zamówień publicznych 11 października 2013 r. Sejm RP uchwalił zmianę ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych, dotyczącą podwykonawstwa w zamówieniach publicznych, w szczególności zamówień na roboty budowlane.
Uchwalone przez Sejm rozwiązania mają służyć: 1. wzmocnieniu ochrony słusznych praw podwykonawców uczestniczących w procesie realizacji zamówień publicznych, w szczególności zapewnienia terminowej oraz pełnej wypłaty należnego im wynagrodzenia (zwiększenie bezpieczeństwa udziału małych i średnich przedsiębiorstw w realizacji zamówień), 2. wzmocnieniu bezpieczeństwa prawidłowej realizacji zamówień publicznych, 3. wyborowi wykonawców mających odpowiedni potencjał do realizacji zamówień publicznych, 4. ograniczeniu ryzyka pojawiania się sporów na etapie realizacji zamówień publicznych, 5. zapewnieniu odpowiedniej jakości realizacji zamówień publicznych, przez powierzanie ich podwykonawcom dającym gwarancję prawidłowego wykonania podzlecanych robót.
Szczególnie interesujące wydają się zmiany zaprojektowane w dwóch obszarach: dotyczące praw podwykonawców zamówień publicznych oraz te przepisy, które ograniczają ryzyko wyboru wykonawcy, niedysponującego potencjałem zapewniającym należyte wykonanie zamówienia. Jak czytamy na stronie Urzędu Zamówień Publicznych, uchwalona przez Sejm ustawa wprowadza definicję legalną umowy o podwykonawstwo.
Uchwalona ustawa wprowadza przede wszystkim mechanizmy ograniczające ryzyka braku wypłaty przez wykonawcę należnego wynagrodzenia podwykonawcy zamówienia publicznego. Na mocy przyjętych przepisów wykonawca staje się podmiotem bezpośrednio odpowiedzialnym względem zamawiającego za wypełnianie swych zobowiązań w stosunku do podwykonawców przy realizacji zamówień publicznych. Podwykonawstwo zamówień na roboty budowlane staje się istotnym elementem kontraktu z wykonawcą. Niewywiązywanie się ze zobowiązań w stosunku do podwykonawców stanowić może zatem podstawę do nałożenia sankcji na wykonawcę z powodu niewywiązywania się ze swych zobowiązań w stosunku do zamawiającego. Przepisy uchwalonej ustawy nakładają na wykonawcę obowiązek przedkładania zamawiającemu umów o podwykonawstwo zawieranych przy realizacji zamówień na roboty budowlane. Obowiązek ten dotyczył będzie podwykonawców świadczących zarówno roboty budowlane jak i dostawy oraz usługi. Obowiązek ten dotyczył będzie podwykonawców, z którymi umowy zawarł bezpośrednio sam wykonawca jak i dalszych podwykonawców. Tym samym, ochrona podwykonawców zostanie w istotny sposób rozszerzona w stosunku do norm kodeksu cywilnego i zostaną nią objęci nie tylko podwykonawcy świadczący roboty budowlane przy inwestycjach budowlanych, ale także – z pewnymi wyjątkami – podwykonawcy świadczący dostawy i usługi. Wprowadzony zostanie mechanizm stymulujący wykonawcę do wywiązywania się ze zobowiązań względem podwykonawcy, powodujący iż brak dowodów zapłaty należnego podwykonawcom wynagrodzenia spowoduje wstrzymanie wynagrodzenia należnego wykonawcy lub kolejnej zaliczki. W sytuacji wielokrotnego nieuzasadnionego uchylania się wykonawcy od obowiązków w zakresie wypłaty należnego wynagrodzenia względem podwykonawców może to stanowić także podstawę do odstąpienia od umowy z wykonawcą.
Należy zwrócić uwagę także na zmiany związane z ograniczeniem ryzyka wyboru wykonawcy, który nie dysponuje potencjałem zapewniającym należyte wykonanie zamówienia. Słowami UZP:
Kolejną regulacją przewidzianą w uchwalonych przez Sejm przepisach jest możliwość zastrzeżenia przez zamawiającego do osobistej realizacji przez wykonawcę kluczowych części zamówienia na roboty budowlane lub usługi oraz, w ramach zamówienia na dostawy, prac związanych z rozmieszczeniem i instalacją. Przedmiotowa regulacja stanowi wyważony kompromis pomiędzy swobodą wykonawcy w zakresie zlecenia podwykonawstwa zamówienia publicznego, a ochroną interesów zamawiającego dotyczących zapewnienia realizacji kluczowych części zamówienia bezpośrednio przez wykonawcę, którego niezbędny do realizacji zamówienia potencjał, zasoby, doświadczenie i inne warunki zostały potwierdzone w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Jednocześnie, wskutek zastrzeżenia przez zamawiającego do osobistej realizacji przez wykonawcę kluczowych części zamówienia, o tego rodzaju zamówienie będą mogły się ubiegać przedsiębiorstwa mające odpowiedni własny potencjał. Natomiast przedsiębiorstwa nieposiadające własnych zasobów zmobilizuje to do zgromadzenia odpowiedniego potencjału w miejscu realizacji zamówienia publicznego, co może mieć istotne znaczenie dla wzrostu potencjału polskiej gospodarki.”
Przywołane przepisy nie wyczerpują zmian, które mają wejść w życie w związku z zaplanowaną nowelizacją. Zaprojektowane regulacje wydają się daleko idące, lecz na chwilę obecną nie ma możliwości zweryfikowania, czy okażą się skuteczne i czy spełnią pokładane w nich nadzieje przez ustawodawcę.
