W niedawno rozpatrywanej przez KIO sprawie o sygn. akt 349/18 (wyrok z dnia 8 marca 2018 r.), Izba analizowała kwestię sumowania warunków udziału w postępowaniu w przypadku dopuszczenia przez zamawiającego składania ofert częściowych. Sprawa ta dotyczyła postępowania na usługi odbierania i zagospodarowania odpadów, w którym to postępowaniu wykonawcy mogli składać oferty na dwie części zamówienia.
Zamawiający skorzystał z procedury odwróconej przewidzianej w art. 24aa ust. 1 PZP. W efekcie powyższego, zgodnie z tym przepisem, najpierw dokonywał oceny ofert, a zatem jeszcze przed wzywaniem wykonawcy do przedłożenia dokumentów i oświadczeń potwierdzających fakt niepodlegania wykluczeniu oraz spełniania warunków udziału.
Zamawiający sprecyzował przy tym zasady dotyczące sumowania wymogów zawartych w postawionych warunkach udziału, przewidując, że: „w sytuacji, gdy dany wykonawca złożył oferty najkorzystniejsze w obu częściach postępowania, musi on spełnić warunek w postaci sumy warunków właściwych dla obu części.”
Należy przypomnieć, że w sytuacji dopuszczenia możliwości składania ofert częściowych, na każdą część zamówienia składane są odrębne oferty oraz dokonywany jest oddzielny wybór oferty najkorzystniejszej. Odrębnie dla każdej części ocenia się także spełnianie ewentualnych przesłanek unieważnienia postępowania, o których mowa w art. 93 ust. 1 pkt 4 PZP.
Rozpatrując odwołanie, Izba uznała, że zamawiający był zobligowany do zastosowania „sumowania” w każdym przypadku, gdy dojdzie złożenia dwóch ofert od tego samego wykonawcy, po jednej na każdą część zamówienia, które zostaną ocenione jako najkorzystniejsze. Warto podkreślić, że zwrot „oferty najkorzystniejsze w obu częściach” należy odnosić do etapu oceny oferty, jaki w procedurze odwróconej odbywa się przed jej badaniem, a nie do następującego po tym – formalnego wyboru danej oferty jako najkorzystniejszej. Tego drugiego nie sposób bowiem dokonać, nie mając informacji, w jaki sposób oceniać warunki udziału – czy poprzez sumowanie czy nie.
Sytuację dodatkowo skomplikował fakt, że zamawiający unieważnił postępowanie w zakresie pierwszej części zamówienia, powołując się na fakt, że oferta najkorzystniejsza przekracza kwotę, jaką zamawiający przeznaczył na sfinansowanie zamówienia. O tym, że takiego unieważnienia nie można dokonać przed formalnym wyborem oferty – pisaliśmy w tym wpisie. Czym innym bowiem jest oferta oceniona jako najkorzystniejsza, a czym innym oferta wybrana jako najkorzystniejsza i tych dwóch pojęć nie należy utożsamiać.
Wadliwie unieważniając postępowanie w zakresie części pierwszej, zamawiający uznał, że skoro oferta wykonawcy nie została wybrana w zakresie tejże części, to nie musi on spełniać zsumowanych warunków udziału dla części drugiej.
Z interpretacją taką nie zgodził się jednak odwołujący, który argumentował, że działanie zamawiającego było wadliwe, bowiem określony poziom wymogów (suma dla części pierwszej i drugiej) był wymagany od wykonawcy, nawet jeżeli po badaniu ofert okazałoby się, ze w danej części zamówienie nie zostanie temu wykonawcy przyznane.
Izba potwierdziła takie rozumienie wymogu sumowania i wskazała, że zamawiający po ustaleniu, że wykonawca złożył oferty najkorzystniejsze w zakresie obu części, powinien podjąć następujące kroki:
– zbadać oferty częściowe wykonawcy zarówno w pierwszej jak i w drugiej części, z uwzględnieniem wymogu sumowania,
– jeżeli oferty przeszłyby poprawnie przez ww. badanie, dokonać wyboru oferty najkorzystniejszej;
– dopiero w dalszej kolejności zamawiający mógłby unieważnić postępowanie w zakresie danej części, na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 PZP, co nie uchylałoby wymogu spełnienia zsumowanych warunków dla części drugiej.
Natomiast w rozpatrywanej sprawie zamawiający postąpił wbrew normie art. 93 ust.1 pkt 4 PZP, gdyż nie dokonał w ogóle wyboru oferty najkorzystniejszej w pierwszej części zamówienia i bazując jedynie wstępnej ocenie korzystności oferty uznał, że nie dysponuje środkami na sfinansowanie zamówienia.
Na gruncie tej sprawy można wyraźnie zauważyć, jakie komplikacje powoduje nieprecyzyjne określenie warunków udziału w postępowaniu. Wystarczyłoby bowiem wskazanie, że obowiązek sumowania obejmuje każdego wykonawcę składającego ofertę w zakresie obu części zamówienia.
