Służba bezpieczeństwa i higieny pracy w praktyce stanowi jedną z zakładowych komórek
organizacyjnych działających u pracodawcy i przy wykonywaniu swoich obowiązków – podlega
bezpośrednio temu pracodawcy. Działania jednostki bezpieczeństwa i higieny pracy polegają głównie
na doradztwie oraz kontroli w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.
Służba bezpieczeństwa i higieny pracy musi zostać powołana w określonych zakładach pracy.
Natomiast jej struktura jest uzależniona od liczby zatrudnionych pracowników, a także określonych
czynników występujących w zakładzie pracy, a mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy
(jak np. uciążliwość pracy).
Utworzenie służby bezpieczeństwa i higieny pracy
Na pracodawcy ciąży obowiązek stworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.
Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy,
zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp
pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. W przypadku braku kompetentnych pracowników
możliwe jest powierzenie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Pracodawca
posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam
wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
- zatrudnia do 10 pracowników albo
- zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono
nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
I tak, pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub
jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze
czasu pracy. Natomiast pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudnia w pełnym
wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników.
Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp, albo zwiększenie liczby pracowników
tej służby, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.
Pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów,
specjalistów, starszych specjalistów oraz głównych specjalistów do spraw bezpieczeństwa i higieny
pracy. Pracownicy ci winni posiadać odpowiednie kwalifikacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Zadania i uprawnienia służby bezpieczeństwa i higieny pracy
Jak wyżej wspomniano, w ogólnym ujęciu, służba bhp w zakładzie pracy zajmuje się kontrolą
i doradztwem w zakresie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Szczegółowe obowiązki tej służby
zostały wskazane w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy
z dnia 02 września 1997 r. Do zakresu działania służby bhp należy w szczególności:
- przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których
są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni,
pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne
wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu
wyznaczonym przez pracodawcę, - bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz
z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń, - sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu
bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych
i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników
oraz poprawę warunków pracy, - opiniowanie szczegółowych instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na
poszczególnych stanowiskach pracy, - udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowywaniu
wniosków wynikających z badania przyczyn i okoliczności tych wypadków oraz zachorowań
na choroby zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków, - udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą.
Natomiast w ramach przyznanych uprawnień, służba bhp uprawniona jest w szczególności do:
- przeprowadzania kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzegania
przepisów oraz zasad w tym zakresie w zakładzie pracy i w każdym innym miejscu
wykonywania pracy, - występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych
zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy, - niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie
wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób, - niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,
- niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem
wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych
osób, - wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego
części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy,
w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo
innych osób.
Podsumowanie
W określonych wypadkach powołanie służby bezpieczeństwa i higieny pracy jest dla pracodawcy
obligatoryjne. Warto pamiętać że pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy posiadają wiele
uprawnień, które są związane z ich obowiązkami, niemniej ostateczna odpowiedzialność w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy spoczywa na pracodawcy. W związku z powyższym, od samego
początku warto zadbać o uporządkowanie spraw związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy w
zakładzie pracy.
