Przedsiębiorcy unikają takich słów jak „restrukturyzacja” czy „dezinwestycje”. Już samo ich wymówienie powoduje niechęć. Wiąże się to prawdopodobnie z tym, że te określenia nie są dla nich zrozumiałe. Procesy, które za nimi stoją, są skomplikowane i wymagają sporej wiedzy. Jednak specjaliści od restrukturyzacji widzą w nich narzędzie poprawy sytuacji firmy oraz szansę na rozwój działalności.
Rozwój dzięki dezinwestycjom
To, czy potrafimy szybko rozpoznać pierwsze sygnały kryzysu, bardzo często decyduje o sukcesie działań. Szybkie zmiany wewnątrz firmy i poza nią powodują, że konieczne jest ciągłe monitorowanie inwestycji.
Istnieje zestaw kilku istotnych oznak, które wskazują na to, by przyjrzeć się dokładniej działaniu firmy i rozważyć decyzję o dezinwestycji. Należą do nich:
- Przeinwestowanie
To efekt nadmiernego angażowania środków w rozwój firmy. Może to powodować nadmierne zamrożenie funduszy w nowych przedsięwzięciach i skutkować ich brakiem na bieżącą działalność. Nie wszystkie inwestycje są niezbędne w danym momencie, możemy poczekać z niektórymi z nich lub zacząć od tych najważniejszych i pilnych.
- Utrata lub ryzyko utraty płynności
Zdolność firmy do regulowania bieżących zobowiązań jest kluczowym elementem jej funkcjonowania. Jeżeli kontrahenci zaczną zalegać z płatnościami, spada sprzedaż, bądź rośnie poziom zapasów, może zacząć brakować środków do zapłaty dostawcom. A to są już pierwsze niepokojące objawy utraty płynności. W takiej sytuacji jednym z działań może być sprzedaż aktywów trwałych, by uzyskać brakujące środki do zaspokojenia bieżących zobowiązań.
- Zbyt wysokie lub rosnące koszty kapitału związanego z finansowaniem aktywów
Chodzi tutaj o koszt kredytów, pożyczek, emisji obligacji oraz wniesienia własnego kapitału. Zwiększenie kosztów spłaty zobowiązań wpływa negatywnie na kondycję finansową firmy i skutkuje mniejszą płynnością, a to z kolei może być sygnałem nadchodzących trudności z regulowaniem bieżących płatności.
- Chęć skupienia się na kluczowej działalności
Głównym celem jest odciążenie firmy z mniej istotnych lub niepotrzebnych projektów i majątku. Dzięki takim działaniom organizacja zyska na elastyczności i będzie jej łatwiej konkurować na rynku. Skupi się na tej działalności, która jest jej najbliższa i w której się specjalizuje.
- Zmiana strategii
Dezinwestycje są ważne, jeżeli firma zmienia swoją ścieżkę rozwoju i zaczyna koncentrować wysiłki na innym niż dotychczas obszarze działalności. Naturalną konsekwencją będzie pozbycie się tych aktywów, które nie będą mieściły się w obszarze nowej działalności firmy.
- Brak rentowności (lub zbyt niska rentowność) części działalności
Każdy projekt po ustalonym okresie funkcjonowania podlega ocenie, czy jest zyskowny. Wówczas możemy znaleźć obszary działalności, które nie przynoszą oczekiwanych efektów. To sygnał, że trzeba wycofać się z tej części działalności.
- Spadek przychodów (wywołany różnymi zmianami rynkowymi), z których wytworzeniem związany był dany majątek
Przykładem bardzo aktualnym są zmiany rynkowe wywołane pandemią koronawirusa. Fakt, iż zdecydowanie mniej podróżujemy, wpłynął na problemy niektórych branż, które odnotowują wyraźny spadek popytu. Prowadzi to do spadków obrotów i konieczności wstrzymania, zmniejszenia lub też likwidacji niektórych inwestycji w danej branży.
- Zmiana przepisów prawa (np. związanych z ochroną środowiska) uniemożliwiających korzystanie z danych aktywów
Coraz większa presja związana z wprowadzaniem ekologicznych rozwiązań powoduje, że przepisy prawa nakładają obostrzenia co do parametrów wielu maszyn i urządzeń. To wymusza zmiany w produkcji i pozbywanie się tych linii technologicznych, które nie spełniają nowych norm.
- Pojawienie się okazji rynkowej (zwykle związane ze znacznym wzrostem wartości aktywa w porównaniu z aktualną jego wartością dochodową)
Nierzadko rynek stwarza możliwość sprzedaży aktywa, na które w danym momencie jest duże zapotrzebowanie. Można wówczas rozważyć możliwość sprzedaży, jeżeli mamy go w nadmiarze lub też nie spowoduje to problemów dla podstawowej działalności firmy.
Leasing zwrotny
Ciekawym instrumentem, nie do końca wprost związanym z dezinwestycjami, jest transakcja leasingu zwrotnego. Przedsiębiorca sprzedaje swój majątek firmie leasingującej. Uzyskuje w ten sposób potrzebne środki finansowe i jednocześnie nadal wykorzystuje go w swej działalności w ramach leasingu. Co istotne, ma możliwość docelowego zachowania własności aktywa.
Leasing zwrotny to sposób, by utrzymać bieżącą płynność finansową lub też pozyskać w szybki sposób środki na inne działania, które przyniosą wyższą rentowność.
Korzyści z dezinwestycji
Bez względu na przyczyny, decyzję o dezinwestycji podejmują przedsiębiorcy, biorąc pod uwagę specyficzne warunki rynkowe oraz konkretną sytuację danej firmy. Nie ma tutaj jednej recepty na problemy firmy. Każde rozwiązanie wdraża się indywidualnie i po dogłębnej analizie wszystkich uwarunkowań. Stąd też zakres działań można podzielić na trzy główne kategorie:
- adaptacyjne,
- restrukturyzacyjno-naprawcze,
- ratunkowe.
Coraz częściej proces dezinwestycji jest przeprowadzany w sposób ciągły i nie jest działaniem doraźnym. Stałe monitorowanie realizacji poszczególnych inwestycji może być wstępem do stworzenia inteligentnej organizacji, która potrafi szybko i elastycznie dostosować się do zmian rynkowych. Tym samym zarówno inwestycje jak i dezinwestycje wpływają na uczenie się i rozwój firmy. A to obecnie stwarza przewagę konkurencyjną na rynku i decyduje o sukcesie operacyjnym.
