NIE-plastikowy świat

Zanieczyszczenie plastikiem to jeden z najpoważniejszych problemów środowiskowych. Świat musi uporać się z kwestią generowania coraz większych ilości odpadów z tworzyw sztucznych oraz przedostawania się tych odpadów do środowiska, w szczególności do środowiska morskiego. Rok 2019 przyniósł znaczące zmiany w obszarze regulacji prawnych, które mają służyć ochronie środowiska poprzez znaczne zmniejszenie oraz całkowite zakazanie wprowadzania do obrotu plastikowych produktów. Prekursorką legislacji w tym zakresie jest Unia Europejska, która dąży do ustanowienia światowych standardów w odniesieniu do zapobiegania i zwalczania zanieczyszczeń środowiska tworzywami sztucznymi. Tegoroczne propozycje Unii Europejskiej są bez wątpienia jednym z ważniejszych kroków w ramach globalnej batalii przeciwko zanieczyszczeniom plastikiem. Co więcej, przedsiębiorcy mają niewiele czasu na dostosowanie się do wymagań unijnych, ponieważ niektóre regulacje unijne zaczną obowiązywać już od lipca 2021 r.

Unijna dyrektywa SUP w trosce o ochronę środowiska i zdrowia ludzkiego

12 czerwca 2019 r. opublikowana została dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko¹ (dalej jako dyrektywa SUP: Single use plastics). Celami dyrektywy SUP są:

zapobieganie wpływowi niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, w szczególności na środowisko wodne, i na zdrowie człowieka oraz zmniejszanie tego wpływu oraz zachęcanie do przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym z innowacyjnymi i zrównoważonymi modelami biznesowymi, produktami i materiałami, co przyczyni się także do efektywnego funkcjonowania rynku wewnętrznego ².

Do kogo skierowane są wymogi dyrektywy SUP?

Wymogi dyrektywy SUP dotyczą bezpośrednio „producentów”, a więc:

I

podmiotów, którzy mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim UE i zawodowo:

♦ produkują, ♦ wypełniają, ♦ sprzedają lub wywożą i wprowadzają do obrotu w państwie członkowskim

produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, napełnione produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych lub narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne.

II

podmiotów, którzy mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim UE lub w państwie trzecim i zajmują się zawodowo w innym państwie członkowskim:

♦ sprzedażą bezpośrednio prywatnym gospodarstwom domowym lub użytkownikom niebędącym prywatnymi gospodarstwami domowymi, za pomocą umów zawieranych na odległość produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, napełnionych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych lub narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne.

Producenci ponoszą tzw. rozszerzoną odpowiedzialność producenta³, w ramach której zobligowani są do ponoszenia kosztów związanych z upowszechnianiem wiedzy o zagrożeniach związanych z użytkowaniem produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, kosztów zbierania odpadów w przypadku tych produktów, które są pozostawione w publicznych systemach zbierania odpadów, kosztów sprzątania odpadów pochodzących z tych produktów, a następnie koszty ich transportu i przetwarzania.

Zakaz wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych

Zgodnie z dyrektywą SUP od 3 lipca 2021 r. będzie obowiązywał zakaz wprowadzania do obrotu najczęstszych kategorii plastikowych śmieci.

Zakaz wprowadzania do obrotu pojemników na napoje o pojemności do 3 litrów z osobną pokrywką (wieczkiem)

Od 3 lipca 2024 r. pojemniki na napoje o pojemności do trzech litrów, tj. pojemniki stosowane do przechowywania napojów, takie jak butelki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, oraz wielomateriałowe opakowania na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, mogą być wprowadzane do obrotu tylko wtedy, gdy pokrywki i wieczka pozostają przymocowane do pojemników podczas etapu zamierzonego użytkowania produktu.

Nakaz zachowania minimalnej zawartości recyklatu dla butelek do napojów z PET

Od 2025 r. butelki na napoje o pojemności do trzech litrów, których głównym składnikiem jest politereftalan etylenu („butelki PET”) muszą zawierać co najmniej 25 % tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu, obliczane jako średnia dla wszystkich butelek PET wprowadzonych do obrotu na terytorium danego państwa członkowskiego. Z kolei od 2030 r. wskaźnik ten wynosi 30%.

Nakaz odpowiedniego znakowania produktów

Od 3 lipca 2021 r.:

♦ podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów,

♦ chusteczki nawilżane, tj. uprzednio nawilżone chusteczki przeznaczone do higieny osobistej i uprzednio nawilżone chusteczki do użytku domowego,

♦ wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowym,

♦ kubki na napoje

muszą zawierać czytelne oznaczenie informujące konsumentów o: odpowiednich metodach gospodarowania odpadami w przypadku tego produktu lub niewskazanych sposobach unieszkodliwienia odpadów w przypadku produktu zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami oraz obecności tworzyw sztucznych w tym produkcie i o wynikającym z tego negatywnym wpływie na środowisko zaśmiecania lub innych nieodpowiednich sposobów unieszkodliwiania odpadów w przypadku tego produktu.

Polska droga ku transpozycji dyrektywy SUP

Państwo polskie zobligowane jest do wdrożenia do prawodawstwa krajowego przepisów dyrektywy SUP. Oznacza to, że przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania dyrektywy SUP muszą być przyjęte najpóźniej do dnia 3 lipca 2021 r. Pierwsze spotkanie konsultacyjne w sprawie wdrożenia dyrektywy SUP odbyło się w dniu 19 października 2019 r. w Ministerstwie Środowiska (Klimatu)⁴.

^{1  Dz. Urz. UE L 155/1}

^{2 Art. 1 dyrektywy SUP}

^{3 Art. 8 i 8a dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy, Dz. Urz. UE L 312/3.}

^{4 https://www.gov.pl/web/klimat/spotkanie-konsultacyjne-ws-dyrektywy-plastikowej}