29 sierpnia 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw1, której przepisy przyznały prawo do prowadzenia działalności prosumenckiej przez przedsiębiorców, którzy eksploatują własne mikroinstlacje, o których pisałam w artykule: “Zmiany w ustawie dla prosumenta energii odnawialnej”.
Energetyka prosumencka dla firm w systemie opustów
Zgodnie z ustawą o OZE prosument (w tym prosument-przedsiębiorca w rozumieniu art. 2 pkt 27a ustawy o OZE) działa w systemie opustów, którego istota sprowadza się do pewnego rodzaju wymiany, której podstawy normatywne reguluje art. 4 ust. 1 ustawy OZE. Zgodnie z wymienionym przepisem sprzedawca zobowiązany
„dokonuje rozliczenia energii elektrycznej wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej zużycia na potrzeby własne przez prosumenta energii odnawialnej wytwarzającego energię elektryczną w mikroinstalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej: 1) większej niż 10 kW – w stosunku ilościowym 1 do 0,7, 2) nie większej niż 10 kW – w stosunku ilościowym 1 do 0,8”.
Dodać przy tym trzeba, że nadwyżką energii elektrycznej wprowadzonej do sieci (w ilości rzędu odpowiednio 0,3 kW oraz 0,2 kW) dysponuje sprzedawca zobowiązany w celu pokrycia kosztów rozliczenia2.
Prosument-przedsiębiorca ma prawo rozliczyć energię wprowadzoną do sieci dystrybucyjnej energię elektryczną nie wcześniej niż na 12 miesięcy przed datą wprowadzenia energii do sieci3 oraz ma prawo do sprzedaży tej energii na zasadach rynkowych (a nie wyłącznie sprzedawcy zobowiązanemu)4”. Będąc uczestnikiem systemu net-meteringu prosument-przedsiębiorca musi ponadto być świadom obowiązków podatkowych związanych z funkcjonowaniem tego systemu.
Energetyka prosumencka dla firm a podatek VAT: prosument-przedsiębiorca jako podatnik VAT czynny
Działający w oparciu o przepisy ustawy o OZE system net-meteringu – głównie w wyniku rozliczenia prosumenta-przedsiębiorcy z przedsiębiorstwem energetycznym – może doprowadzić do powstania albo salda dodatniego, albo salda ujemnego po stronie prosumenta-przedsiębiorcy. To pierwsze będzie miało miejsce w sytuacji, gdy prosument-przedsiębiorca pobierze z sieci elektroenergetycznej więcej energii niż sam wyprodukuje i wprowadzi do sieci. Z kolei saldo ujemne wystąpi jeżeli prosument-przedsiębiorca wytworzy i wprowadzi do sieci większą ilość energii niż pobierze. W przypadku powstania salda dodatniego, prosument-przedsiębiorca będzie zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia sprzedawcy zobowiązanemu za pobraną różnicę w energii (opodatkowanego stawką VAT 23%). Natomiast w przypadku powstania salda ujemnego prosument-przedsiębiorca będzie zobowiązany do naliczenia podatku VAT (i dokonania wszelkich innych czynności związanych z posiadaniem statusu podatnika VAT czynnego)5 w stosunku do nadwyżki energii, jaką zasilił sieć, przy czym prosument-przedsiębiorca może być zwolniony z tego obowiązku, jeżeli w wyniku osiągnięcia salda ujemnego wartość sprzedaży energii elektrycznej w poprzednim roku nie przekraczała 200 000 zł netto6.
Energetyka prosumencka dla firm a podatek akcyzowy
Określając sytuację prawną prosumenta-przedsiębiorcy w obszarze obowiązków podatkowych należy wskazać, że art. 4 ust. 10 ustawy o OZE stanowi iż:
”pobrana energia podlegająca rozliczeniu, o którym mowa w ust. 1, jest zużyciem energii wyprodukowanej przez danego prosumenta w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym”.
Co do zasady, zużycie energii elektrycznej przez podmiot, który wyprodukował tę energię, jest przedmiotem opodatkowania akcyzą7. Niemniej jednak w określeniu obowiązku podatkowego prosumenta-przedsiębiorcy kluczowe znaczenie mają przepisy rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego8, na mocy którego:
„zwalnia się od akcyzy zużycie energii elektrycznej wyprodukowanej z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW przez podmiot, który zużywa tę energię”9. Mikroinstalacja, w której wytwarzana jest energetyka prosumencka dla firm, mieści się w zakresie mocy wyłączenia wynikającego z rozporządzenia w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego, bowiem – zgodnie z art. 2 pkt 19 ustawy o OZE mikroisntalacja to: „instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW […]”.
Podsumowanie
W obszarze obowiązków podatkowych, związanych ze sprzedażą i zużyciem energii elektrycznej przez prosumenta-przedsiębiorcę, prosument ten musi być świadom zwolnienia z obowiązku naliczania i uiszczania podatku akcyzowego. Jednocześnie musi on wiedzieć, że nie ma podstaw prawnych do tego, aby wyłączyć wprowadzanie i pobieranie energii z sieci z pojęcia świadczenia usług, które rodzi obowiązek podatkowy ze względu na treść art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. Wręcz przeciwnie. Ze względu na to, że art. 4 ust. 9 ustawy o OZE, zgodnie z którym:
„wprowadzanie energii elektrycznej do sieci, a także pobieranie tej energii z sieci, o których mowa w ust. 1, nie są świadczeniem usług ani sprzedażą w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług”
został uchylony i nie obowiązuje w systemie prawnym już od połowy 2018 r.10, prosumentowi-przedsiębiorcy przypisuje się status podatnika VAT czynnego, a tym samym podlega on reżimowi art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług.
1 Dz. U. poz. 1524.
2 Art. 4 ust. 11 ustawy o OZE.
3 Zgodnie z art. 4 ust. 5 ustawy o OZE: „jako datę wprowadzenia energii elektrycznej do sieci przyjmuje się ostatni dzień danego miesiąca kalendarzowego, w którym ta energia została wprowadzona do sieci, z zastrzeżeniem, że niewykorzystana energia elektryczna w danym okresie rozliczeniowym przechodzi na kolejne okresy rozliczeniowe, jednak nie dłużej niż na kolejne 12 miesięcy od daty wprowadzenia tej energii do sieci”.
4 Art. 41 ust. 1a ustawy o OZE.
5 Art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
6 Art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług.
7 Art. 9 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym.
8 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz. U. poz. 2525).
9 § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego.
10 Ustawa z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. poz. 1276.
