Zamawiający, którzy zawierają umowy o udzielenie zamówienia publicznego na okres przekraczający 12 miesięcy, obowiązani są uwzględniać we wzorze umowy postanowienia regulujące zasady wprowadzania zmian wynagrodzenia należnego wykonawcy w postaci tzw. klauzul waloryzacyjnych. Celem tych klauzul jest ochrona wykonawcy przed stratami, jakie może ponieść w związku z podwyższeniem ciężarów publicznoprawnych wchodzących w koszty realizacji zamówienia.
Zgodnie z art. 142 ust. 5 PZP klauzule waloryzacyjne powinny dotyczyć przypadków zmiany:
1) stawki podatku od towarów i usług,
2) wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę albo wysokości minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę,
3) zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne
– jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę.
Choć przepis art. 142 ust. 5 PZP ustalający zasady dotyczące klauzul waloryzacyjnych funkcjonuje w naszym porządku prawnym już od 2014 r., to nadal nie wszyscy zamawiający stosują klauzule waloryzacyjne w sposób prawidłowy.
Co kluczowe, korekta wynagrodzenia przysługującego wykonawcy w sytuacji zmian przepisów, nastąpi jedynie, gdy powyższe zmiany będą miały wpływ na koszty wykonania przez wykonawcę zamówienia. Wykazanie zwiększenia takich kosztów leży po stronie wykonawcy. Oznacza to, iż zmiana wynagrodzenia powinna być poprzedzona dokonaniem stosownych wyliczeń dotyczących przede wszystkim ilości osób zatrudnionych przy realizacji zamówienia, liczby przepracowanych przez te osoby roboczogodzin, z uwzględnieniem rodzaju umowy łączącej wykonawcę z takimi osobami (umowa o pracę, czy umowa cywilnoprawna).
Obowiązkiem zamawiającego jest natomiast zweryfikowanie zasadności oraz poprawności obliczeń dokonanych przez wykonawcę w zakresie postulowanej zmiany wynagrodzenia. Zmiana ta nie powinna być bowiem dokonywana automatycznie, lecz odzwierciedlać realny wpływ zwiększenia lub zmniejszenia obciążeń publicznoprawnych na koszty wykonania zamówienia.
Jak wskazała Izba w wyroku z dnia 23 listopada 2015 r. , sygn. akt KIO 2398/15: Zmiana wysokości wynagrodzenia nie może bowiem nastąpić jedynie na podstawie oświadczenia złożonego przez wykonawcę. Wykonawca – jak słusznie wskazał zamawiający – musi bowiem wykazać, że zmiana ta będzie miała wpływ na koszt wykonania zamówienia. A skoro tak pewne dane, znane tylko wykonawcy, muszą być zamawiającemu precyzyjnie przedstawione, gdyż tylko wykonawca takimi informacjami dysponuje. Zamawiający ma bowiem prawo zweryfikowania prawidłowości wskazanych przez wykonawcę kosztów wprowadzanej zmiany, sprawdzenia czy wprowadzona zmiana jest adekwatna do zmian wprowadzonych przepisami prawa.
