Zmiany w prawie budowlanym, które zostały wprowadzone ustawą o zmianie ustawy – prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 lutego 2020 roku (Dz.U. z 2020 r. poz. 471) modyfikują dotychczasowe zasady legalizacji samowoli budowlanej. Artykuł dotyczy nowej, ujednoliconej postaci ogólnego postepowania legalizacyjnego.

Postanowienie o wstrzymaniu budowy

Aktualnie obowiązująca procedura legalizacji samowoli budowlanej uregulowana jest w Rozdziale 5a Prawa budowlanego. Procedura rozpoczyna się od wydania przez organ nadzoru budowlanego, postanowienie o wstrzymaniu budowy. Postanowienie takie wydawane jest w przypadku obiektu budowlanego (lub jego części) będącego w budowie (albo wybudowanego):

a) bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę albo,

b) bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia.

Wskazać należy, że w przypadku spełnienia jednej z wymienionych wyżej przesłanek postanowienie wydane zostanie niezależnie od tego czy budowa jest jeszcze w toku czy już została zakończona. Zaznaczyć trzeba, iż zgodnie z ustawą postanowienie o wstrzymaniu budowy zawierać powinno informacje o:

a) możliwości złożenia wniosku o legalizację obiektu budowlanego (lub jego części),

b) konieczności wniesienia opłaty legalizacyjnej w celu uzyskania decyzji o legalizacji obiektu budowlanego (lub jego części),

c) zasadach obliczania opłaty legalizacyjnej.

Na postanowienie o wstrzymaniu budowy przysługuje zażalenie.

Wniosek o legalizację

Po otrzymaniu postanowienia o wstrzymaniu budowy inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego uprawniony jest do złożenia wniosku o legalizację. Wniosek składa się w terminie 30 dni od dnia doręczenia postanowienia o wstrzymaniu budowy. Natomiast w przypadku wniesienia zażalenie na postanowienie o wstrzymaniu budowy wspomniany termin 30 dni rozpoczyna bieg od dnia, w którym postanowienie stanie się ostateczne. W przypadku niezłożenia wniosku o legalizację w wymaganym terminie organ nadzoru budowlanego wyda decyzję o rozbiórce obiektu budowlanego.

Dokumenty legalizacyjne

Jeżeli inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego złoży wniosek o legalizację organ nadzoru budowlanego nałoży na niego, w drodze postanowienia, obowiązek przedłożenia dokumentów legalizacyjnych w terminie nie krótszym niż 60 dni od dnia doręczenia tego postanowienia. Szczegółowy zakres dokumentów legalizacyjnych określony został w art. 48b ust. 2 i 3 Prawa budowlanego i zależy od rodzaju realizowanej inwestycji.

Opłata legalizacyjna i decyzja o legalizacji

W przypadku stwierdzenia braku nieprawidłowości w przedłożonych dokumentach legalizacyjnych (lub w przypadku ich usunięcia), organ nadzoru budowlanego wyda postanowienie o ustaleniu opłaty legalizacyjnej. Po uiszczeniu opłaty legalizacyjnej organ nadzoru budowlanego wyda decyzję o legalizacji, która:

a) zatwierdza projekt budowlany albo projekt zagospodarowania działki lub terenu oraz,

b) zezwala na wznowienie budowy, jeżeli budowa nie została zakończona.

Decyzja o rozbiórce obiektu budowlanego lub jego części

Podkreślić jednak należy, że nie w każdym przypadku postępowanie legalizacyjne zakończy się wydaniem decyzji o legalizacji. Poza sytuacją gdy wniosek o legalizację nie zostanie w ogóle złożony organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję o rozbiórce obiektu budowlanego (lub jego części) w przypadku:

a) wycofania wniosku o legalizację,

b) nieprzedłożenia, w wyznaczonym terminie, dokumentów legalizacyjnych,

c) niewykonania, w wyznaczonym terminie, postanowienia o usunięciu nieprawidłowości w dokumentach legalizacyjnych,

d) nieuiszczenia opłaty legalizacyjnej w wyznaczonym terminie,

e) kontynuowania budowy pomimo postanowienia o wstrzymaniu budowy.

Dotychczas obowiązujące procedury dotyczące samowoli budowlanych budziły wątpliwości interpretacyjne. Ujednolicenie procedury legalizacji samowoli budowlanej należy więc ocenić pozytywnie.