Spaliny samochodowe stanowią istotną przyczynę złej jakości powietrza w Polsce. Zauważyć należy, że zawarte w nich substancje są dużo bardziej szkodliwe dla organizmów żywych niż zanieczyszczenia pochodzące z przemysłu gdyż rozprzestrzeniają się w wysokich stężeniach, na niewielkich wysokościach oraz w bezpośrednim sąsiedztwie ludzi. W oparciu o przeprowadzone badania w 2012 r. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem sklasyfikowała spaliny z silników diesla jako rakotwórcze.
Jak wynika z kontroli NIK działania podjęte w Polsce w celu wyeliminowania pojazdów nadmiernie emitujących substancje szkodliwe okazały się nieskuteczne. W niniejszym wpisie podejmę próbę wyjaśnienia takiego stanu rzeczy.
Wyniki kontroli
Od przystąpienia Polski do UE liczba samochodów użytkowanych na terytorium RP wzrosła ponad dwukrotnie. Zauważyć należy, że Polska posiada jeden z najwyższych odsetek użytkowanych samochodów powyżej 10 lat w UE (ok. 75 %). Dodatkowo, brak polityki podatkowej, która promowałaby zakup nowych samochodów, spełniających wyższe normy emisji spalin sprawia, że Polacy wciąż chętniej wybierają stare, importowane samochody. Być może, gdyby stawka akcyzy uzależniona była m.in. od poziomu emisji spalin oraz gdyby w sposób bardziej efektywny promowano elektromobilność jakość powietrza w Polsce byłaby lepsza.
Więcej na temat rozwoju elektromobilności w Polsce oraz o możliwych do uzyskania dopłatach do samochodów elektrycznych można przeczytać w artykułach, odpowiednio:
- „Milion samochodów elektrycznych do 2025 roku w Polsce – bezwzględny raport NIK”,
- „Dopłaty do aut elektrycznych – ruszył nabór”
- „Wsparcie dla elektromobilności – dopłaty na zakup samochodów elektrycznych napędzanych wodorem”.
Również funkcjonujący w Polsce system dopuszczania pojazdów do ruchu drogowego pozostawia wiele do życzenia. Zauważyć należy, że obowiązujące procedury w zakresie badań technicznych pojazdów oraz wymogi dotyczące wyposażenia stacji kontroli pojazdów, nie zapewniają skutecznego eliminowania z ruchu pojazdów niespełniających warunków określonych w art. 66 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym.
Jak wynika z kontroli NIK, także działania Policji oraz Inspekcji Transportu Drogowego okazały się nieskuteczne w zakresie ochrony środowiska. Ustalenia NIK wskazują na brak systematyczności w prowadzeniu kontroli emisji spalin, kierowanie do przeprowadzania kontroli osób nieposiadających odpowiedniego przeszkolenia specjalistycznego jak również przeprowadzanie pomiarów sprzętem, który nie został poddany obowiązkowej, okresowej kalibracji. NIK zwraca również uwagę na zbyt rzadkie kontrole drogowe pojazdów oraz pogłębiające się problemy kadrowe w Wydziałach Ruchu Drogowego Policji.
W ocenie NIK, Minister Infrastruktury nie zapewnił kompleksowych rozwiązań w obszarze polityki transportowej, które mogłyby się przyczynić do ograniczenia szkodliwych substancji emitowanych przez transport drogowy
“pomimo że miał wiedzę o nieskuteczności systemu dopuszczania pojazdów do ruchu drogowego oraz o wysokiej szkodliwości niektórych składników spalin samochodowych”.
Działania Ministra w zasadzie ograniczyły się do realizacji obowiązku wdrożenia dyrektywy 2014/45/UE w sprawie okresowych badań zdatności do ruchu pojazdów silnikowych, ale – jak wskazano w raporcie – prace rozpoczął z ponad półtorarocznym opóźnieniem, a stosowne przepisy do dnia dzisiejszego nie zostały przyjęte.
Wnioski
Ustalenia NIK wskazują na konieczność podjęcia niezwłocznych działań w celu wprowadzenia zmian w obowiązujących przepisach prawnych dotyczących systemu dopuszczania do ruchu oraz kontroli drogowej pojazdów, a w szczególności w zakresie kontroli emisji spalin. W związku z powyższym NIK wystosowała wnioski do podmiotów odpowiedzialnych za realizacje powyższych celi tj. do Prezesa rady Ministrów, Ministra Infrastruktury, Komendanta Głównego Policji, Głównego Inspektora Transportu Drogowego. Czas pokaże, czy poprzez takie działania zostaną wyegzekwowane skuteczne i adekwatne do stanu rynku motoryzacyjnego w Polsce rozwiązania w zakresie redukcji emisji spalin.
Źródło:
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/zabojczy-smog-z-samochodowych-spalin.html
