„Nieusprawiedliwione w żaden sposób zaniechanie przekazania zamawiającemu wyczerpujących informacji co do wyceny kluczowych
elementów zamówienia skutkujące przedłużaniem procesu wyboru oferty najkorzystniejszej stanowi nadużycie prawa do składania wyjaśnień” – tak orzekła KIO w wyroku z dnia 26 lipca 2019 r., sygn. akt KIO 1323/19. Rozpatrywana przez Izbę sprawa dotyczyła postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na zakup usługi utrzymania i rozwoju systemu informatycznego. Odwołujący domagał się odrzucenia oferty innego wykonawcy z uwagi na to, że zawierała ona rażąco niską cenę. Zamawiającemu zarzucił z kolei, że ten wielokrotnie dopytywał rzeczonego wykonawcę o kwestię wyceny tzw. Punktu Funkcyjnego w kontekście cyklu wytwórczego oprogramowania oraz rozwiązań technicznych i użytych metod mających wpływ na wysokość ceny, mimo iż nie uzyskał za pierwszym razem wyjaśnień ani dowodów w tym zakresie.
W ocenie odwołującego, zamawiający naruszył zasadę jednokrotnego wezwania do wyjaśnień ceny oraz równego traktowania wykonawców, bowiem nie odrzucił oferty konkurenta wtedy, kiedy był do tego zobowiązany tj. w momencie uzyskania wyjaśnień, które nie udowadniały realności ceny, lecz kontynuował wezwania do wyjaśnienia przez okres 5 miesięcy aż „do skutku”. Kolejne wezwania zamawiającego dotyczyły tych aspektów, które mimo wcześniejszych wezwań nie były przez wykonawcę wyjaśnione.
W zakresie jednokrotności wezwań o wyjaśnienie rażąco niskiej ceny, Izba podkreśliła, iż dopuszczalne są tzw. konsultacje dotyczące złożonych przez wykonawcę pierwotnych wyjaśnień w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego i zawartych w nich informacji. Informacje te mogą być doprecyzowane w trackie konsultacji, ale doprecyzowanie nie może oznaczać przekazywania zamawiającemu zupełnie nowych informacji czy dowodów, które wykonawca mógł przekazać w odpowiedzi na pierwsze wezwanie. W ocenie Izby dopuszczenie możliwości „nieograniczonego” wyjaśniania rażąco niskiej ceny poprzez dopuszczenie możliwości uzupełniania wyjaśnień o nowe informacje czy dowody powodowałoby, iż zamawiający dysponowałby niczym nieograniczoną swobodą i dyskrecją co do decyzji odnośnie liczby wezwań w stosunku do poszczególnych wykonawców uczestniczących w postępowaniu. Powyższe mogłoby skutkować naruszeniem zasady równego traktowania wykonawców.
Stąd w orzecznictwie Izby została wypracowana zasada jednokrotnego wezwania do złożenia wyjaśnień, z możliwością późniejszych konsultacji i wyjaśnienia treści pierwotnie złożonych wyjaśnień. Zasada ta służy maksymalnej obiektywizacji procesu weryfikacji cen zaoferowanych przez wykonawców.
