Nowe PZP 2021 wprowadza zmiany w zakresie regulacji dotyczących wyłączenia osób wykonujących czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia po stronie zamawiającego. Na wzór rozwiązań przyjętych dyrektywach europejskich nowe PZP 2021 posługuje się wyraźnie pojęciem konfliktu interesów.
Wyłączenie osób wobec których istnieje konflikt interesów z postępowania stanowi emanację jednej z podstawowych zasad prawa zamówień publicznych w postaci zasady obiektywizmu i bezstronności. Została ona wyrażona w art. 17 ust. 3 nowego PZP 2021, w myśl którego czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia wykonują osoby zapewniające bezstronność i obiektywizm.
Obecna regulacja prawna
Na gruncie dotychczasowych przepisów PZP konflikt interesów badany jest po stronie zamawiającego, zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 17 ust. 1 PZP tj. w odniesieniu do osób wykonujących czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Czynnościami w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego są w szczególności czynności związane z wyborem oferty i odrzuceniem oferty, wykluczaniem wykonawców, oceną spełniania przez wykonawców warunków udziału w postępowaniu, badaniem ofert.
Ponadto art. 17 ust. 2a PZP rozszerza zakres weryfikacji pod kątem konfliktu interesów o pracowników zamawiającego lub inne osoby zatrudnione na podstawie umowy cywilnoprawnej, które wprawdzie nie wykonują czynności w postępowaniu, ale mogą mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na wynik postępowania. Dotyczy to w szczególności takich osób, które przygotowywały SIWZ, opis przedmiotu zamówienia, a także osoby, które mają dostęp do dokumentacji postępowania lub informacji związanych z prowadzoną procedurą o udzielenie zamówienia publicznego.
Pojęcie konfliktu interesów w nowym PZP 2021
Zgodnie z art. 56 ust. 2 nowego PZP 2021 konflikt interesów występuje wówczas, gdy osoby wymienione w ust. 1 tego przepisu tj. kierownik zamawiającego, członek komisji przetargowej, inne osoby wykonujące czynności związane z przeprowadzeniem postępowania lub mogące wpłynąć na wynik tego postępowania albo osoby udzielające zamówienia:
- ubiegają się o udzielenie tego zamówienia;
- pozostają w związku małżeńskim, w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia, lub są związane z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli albo pozostają we wspólnym pożyciu z wykonawcą, jego zastępcą prawnym lub członkami organów zarządzających lub organów nadzorczych wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia;
- w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia pozostawały w stosunku pracy lub zlecenia z wykonawcą, otrzymywały od wykonawcy wynagrodzenie z innego tytułu lub były członkami organów zarządzających lub organów nadzorczych wykonawców ubiegających się o udzielenie zamówienia;
- pozostają z wykonawcą w takim stosunku prawnym lub faktycznym, że istnieje uzasadniona wątpliwość co do ich bezstronności lub niezależności w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia z uwagi na posiadanie bezpośredniego lub pośredniego interesu finansowego, ekonomicznego lub osobistego w określonym rozstrzygnięciu tego postępowania.
Ponadto zgodnie z art. 56 ust. 3 nowego PZP te same osoby podlegają wyłączeniu z dokonywania czynności, jeżeli zostały prawomocnie skazane za wymienione w ustawie przestępstwa popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia – o ile nie nastąpiło zatarcie skazania.
Konfliktem interesów będzie zatem każda sytuacja, w której bezstronność lub niezależność osób działających po stronie zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego jest lub może być postrzegana jako zagrożona z uwagi na posiadanie powiązań osobistych, majątkowych czy interesu finansowego, ekonomicznego w określonym rozstrzygnięciu postępowania.
Czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia podjęte przez osobę podlegającą wyłączeniu powtarza się, z wyjątkiem otwarcia ofert oraz innych czynności faktycznych niewpływających na wynik postępowania.
Kiedy należy złożyć oświadczenie o istnieniu lub braku konfliktu interesów?
Nowe PZP 2021 wskazuje także wyraźnie moment, w którym osoby występujące po stronie zamawiającego mają składać oświadczenie o braku lub istnieniu konfliktu interesów. Zgodnie z art. 56 ust. 5 nowego PZP 2021 oświadczenie o istnieniu konfliktu interesów powinno być złożone niezwłocznie po powzięciu wiadomości o jego zaistnieniu, a oświadczenie o braku istnienia takiego konfliktu nie później niż przed zakończeniem postępowania o udzielenie zamówienia.
Z kolei oświadczenie w przedmiocie skazania za przestępstwa, o których mowa w ust. 3, składa się przed rozpoczęciem wykonywania czynności związanych z przygotowaniem lub przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia.
Warto zauważyć, że obowiązkiem złożenia oświadczenia o braku lub istnieniu konfliktu interesów zostały objęte również „osoby udzielające zamówienia” – a zatem podpisujące w imieniu zamawiającego umowę z wykonawcą. Co ważne, samo zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego nie jest w rozumieniu nowego PZP 2021 czynnością w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
