Urząd Zamówień Publicznych opublikował na swojej stronie internetowej opinię dotyczącą wykładni przepisów PZP, w szczególności art. 144 ust. 1 pkt 1, 3 i 6 PZP w kontekście problemu waloryzacji
wynagrodzeń wykonawców w trakcie realizacji zamówienia publicznego (więcej https://www.uzp.gov.pl/baza-wiedzy/interpretacja-przepisow/opinie-dotyczace-ustawy-pzp/umowa-w-sprawie-zamowienia-publicznego/dopuszczalnosc-zmiany-umowy-o-udzielenie-zamowienia-publicznego). Stanowisko UZP stanowi odpowiedź na pojawiające się wątpliwości w zakresie dopuszczalności dokonywania zmian umów zawieranych w reżimie zamówień publicznych poprzez podwyższenie należnego wykonawcy wynagrodzenia.
UZP dostrzegając rolę zewnętrznych czynników gospodarczych i społecznych oraz ich wpływ na realizację kontraktów, zwłaszcza robót budowlanych, wskazał w rzeczonej opinii na trzy rozwiązania, z których mogą korzystać zamawiający i wykonawcy.
Pierwszym z nich, i jak się wydaje najbardziej preferowanym, jest wprowadzenie stosownych klauzul umownych jeszcze na etapie tworzenia dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia. Możliwość taką daje zamawiającym art. 144 ust. 1 pkt 1 PZP. Jak podkreślił UZP: „(…) staranny zamawiający, znając czynniki jakie wpływają na poziom kalkulacji cen ofertowych, a także mechanizmy funkcjonowania rynku, w szczególności w ramach kontraktów długoterminowych, powinien formułować klauzule pozwalające na dostosowywanie poziomu wynagrodzenia wykonawcy do zmieniających się okoliczności.” Powyższe powinno dotyczyć w szczególności kosztów osobowych oraz kosztów usług czy dostaw, których wykonawca potrzebuje, aby zrealizować świadczenie. Wzrost cen materiałów oraz kosztów pracowniczych może bowiem w sposób istotny wpłynąć na równowagę ekonomiczną stron umowy.
W dalszej kolejności, gdy strony umowy o zamówienie publiczne nie przewidziały w umowach odpowiednich klauzul umożliwiających zmiany, mogą skorzystać z uprawnienia wskazanego w treści art. 144 ust. 1 pkt 3 PZP. Jednak w tym przypadku konieczne będzie wykazanie, że zamawiający działał z należytą starannością, a zatem konieczność zmiany umowy spowodowana jest takimi okolicznościami, których zamawiający nie miał obiektywnej możliwości przewidzieć na wcześniejszym etapie, a wartość zmiany nie przekracza 50 % wartości pierwotnej umowy. Nie chodzi tu jednak o zdarzenie nieprzewidywane, lecz zdarzenie, którego zaistnienie w normalnym toku rzeczy było mało prawdopodobne. Jak podkreślono w opinii: „Okoliczności skutkujące koniecznością wprowadzenia zmian do umowy o wykonanie zamówienia publicznego, z powołaniem się na ww. przesłankę, muszą mieć charakter przekraczający standardowe ryzyka związane z realizacją kontraktu o określonym charakterze.”
Strony umowy są uprawnione do jej zmiany także w sytuacji, o której mowa w art. 144 ust. 1 pkt 6 PZP tj. gdy łączna wartość zmian jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 i jest mniejsza od 10% wartości zamówienia określonej pierwotnie w umowie w przypadku zamówień na usługi lub dostawy albo, w przypadku zamówień na roboty budowlane – jest mniejsza od 15% wartości zamówienia określonej pierwotnie w umowie. Co wymaga podkreślenia „(…) zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego w postaci zmiany wynagrodzenia wykonawcy na podstawie art. 144 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp, jest dopuszczalna w sytuacji, gdy pociąga za sobą zmianę wartości umowy, np. wynikającą ze zwiększenia lub zmniejszenia zakresu zamówienia.”
Opinia UZP stanowi istotne wskazówki zarówno dla wykonawców, jak i zamawiających w zakresie możliwości dokonywania zmiany wynagrodzenia wykonawcy na etapie realizacji kontraktu. Strony umowy powinny jednak pamiętać, że każda zmiana umowy, niezależnie od postawy jej zastosowania, powinna mieć na celu przywrócenie równowagi ekonomicznej umowy, która została zakłócona na etapie jej wykonywania.
