4 stycznia 2022 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał ustawę z 17 listopada 2021 r. o rekompensacie dochodów utraconych przez gminy w 2018 r., w związku ze zmianą zakresu opodatkowania elektrowni wiatrowych. W przedmiotowym wpisie przybliżę uchwaloną ustawę, wskażę w jakim terminie gminy zobowiązane są do wystąpienia z wnioskiem o zastosowanie wobec nich rekompensaty oraz omówię przyczyny uchwalenia aktu.
Proces ustawodawczy – przyczyny
Ustawa o rekompensatach to pokłosie nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw z 7 czerwca 2018 r.
W związku z nowelizacją na podstawie art. 17 pkt 2 ww. ustawy, z mocą wsteczną weszły w życie od dnia 1 stycznia 2018 r. definicja budowli w ustawie z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, która dotychczas stanowiła, iż budowlą jest każdy obiekt budowlany, który nie jest budynkiem lub obiektem małej architektury oraz definicja elektrowni wiatrowej w ustawie z 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych.
Nowa definicja elektrowni wiatrowej i jej wpływ na wysokość podatku od nieruchomości
Znowelizowana definicja elektrowni wiatrowej stanowi, że jest ona instalacją odnawialnego źródła energii, składającą się z części:
- budowlanej, stanowiącej budowlę w rozumieniu prawa budowlanego;
- oraz urządzeń technicznych, w tym elementów technicznych.
Przedmiotowe zmiany wpływały na zmniejszenie podatku od nieruchomości. W związku z powyższym gminy w 2018 r. straciły część dochodu. Ponadto, działanie uchwalonych przepisów z mocą wsteczną spowodowało zwiększenie zadłużenia gmin.
Podkreślić należy, że budżet gminy uchwalony przed 1 stycznia 2018 r. obejmował wpływy ze zwiększonego podatku od nieruchomości (zmiany podstawy opodatkowania), natomiast wskutek działania prawa wstecz gminy zobowiązane były do zwrotu nadpłaconego podatku.
Główne założenie ustawy
Uchwalona ustawa ma zrekompensować gminom utracone dochody w 2018 r. w związku ze zmianą opodatkowania budowli wchodzących w skład elektrowni wiatrowych. Uchwalone przepisy mają określić:
- Zasady udzielania rekompensat samorządom;
- Tryb udzielania rekompensat;
- Terminy obliczenia rekompensat i ich wypłaty.
Orzecznictwo, a nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii z 7 czerwca 2018 r.
Wyrokiem z 22 lipca 2020 r. (sygn. akt K 4/19), Trybunał Konstytucyjny orzekł niekonstytucyjność art. 17 pkt 2 noweli o.z.e. w zakresie, w którym narusza zasadę nieretroakcji i wprowadza z mocą wsteczną art. 2 pkt 1 i 6 oraz art. 3 pkt 1 ustawy z 7 czerwca 2018 r. nowelizującej ustawę o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych.
Rekompensata – obowiązki samorządów
Ustawa wskazuje, że gmina jest uprawniona do rekompensaty z tytułu dochodów utraconych w 2018 r. w pełnej wysokości, ustalonej na podstawie danych zawartych we wniosku gminy o zwrot dochodów utraconych w 2018 r. Sama rekompensata będzie wypłacana z budżetu państwa.
Wniosek powinien zostać złożony do wojewody w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, a więc do 5 maja 2022 r. Podkreślić należy, że decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania rekompensaty wydaje wojewoda, po stwierdzeniu, że w gminie nie wystąpiły dochody utracone w 2018 r.
Podsumowanie
Ustawę uznać należy jednoznacznie za pozytywny krok w kierunku naprawy zamieszania prawodawczego, które miało miejsce w 2018 r.
Wiele z samorządów w wyniku nowelizacji ustawy o OZE znalazło się w sytuacji zwiększonego deficytu budżetowego, który powstał na podstawie ustawy działającej wstecz. Rekompensaty stanowią więc wyrównanie strat powstałych przez nieprzemyślanie tworzenie prawa.
W czym możemy pomóc?