Nie każde schorzenie, które powstanie u pracownika w okresie trwania stosunku pracy (lub
w określonym czasie po jego zakończeniu) będzie traktowane jako choroba zawodowa. Dlatego
istotne jest zrozumienie, czym właściwie jest choroba zawodowa i jak ją odróżnić od innych schorzeń
występujących u danego pracownika. Z pomocą głównie przychodzą nam przepisy Kodeksu Pracy
(art. 235 i następne) i Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób
zawodowych.
Czym jest choroba zawodowa?
O chorobie zawodowej można mówić wtedy, gdy spełnionych zostanie jednocześnie kilka warunków.
Po pierwsze, choroba pracownika musi mieć związek z wykonywaną pracą, a jednocześnie bezspornie
lub z wysokim prawdopodobieństwem można stwierdzić, że została ona spowodowana działaniem
czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub powstała na skutek
sposobu wykonywania pracy (por. K. Walczak [red.], Kodeks Pracy Komentarz, Wyd. 33, 2023, opubl.
Legalis) .
Ponadto, choroba ta musi być umieszczona w wykazie chorób zawodowych określonym w załączniku
do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Wykaz
chorób zawodowych stanowi katalog zamknięty, który aktualnie obejmuje 26 chorób.
Postępowanie pracodawcy w przypadku podejrzenia u pracownika choroby zawodowej
Szczególnie istotnym działaniem po stronie pracodawcy, po uzyskaniu takiej informacji, jest w
pierwszej kolejności zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej. Podejrzenie choroby zawodowej
zgłasza się (do każdego ze wskazanych niżej organów odrębnie):
- właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu,
- właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.
Ich właściwość ustala się według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez
pracownika, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tym miejscu, a
w przypadku braku takiej możliwości – według miejsca, na terenie którego było ostatnie narażenie
zawodowe.
Zgłoszenia należy dokonać na urzędowym formularzu, którego wzór stanowi załącznik do
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. W
przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub podejrzenia, że choroba zawodowa była
przyczyną śmierci pracownika – ww. organy należy powiadomić dodatkowo w formie telefonicznej.
Należy przy tym pamiętać, że pracodawca zobowiązany jest prowadzić rejestr stwierdzonych chorób
zawodowych i podejrzeń o takie choroby.
Dalsze postępowanie w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej
Inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej, wszczyna
postępowanie, w szczególności przeprowadza ocenę narażenia zawodowego oraz sporządza kartę
oceny narażenia zawodowego, którą wraz ze skierowaniem na badania przekazuje do jednostki
orzeczniczej (np. poradni chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy).
Na podstawie całokształtu okoliczności sprawy (w szczególności na podstawie orzeczenia lekarskiego
w przedmiocie choroby zawodowej) dochodzi do wydania decyzji administracyjnej o stwierdzeniu lub
braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Od decyzji tej przysługuje odwołanie,
a następnie skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej uprawnia pracownika do ubiegania się o świadczenia
przewidziane w odrębnych przepisach.
Podsumowanie
W związku z podejrzeniem choroby zawodowej u pracownika – na pracodawcy ciążą określone
obowiązki, których niewykonanie może być w niektórych przypadkach penalizowane. Natomiast
stwierdzenie u pracownika choroby zawodowej może nieść za sobą wiele konsekwencji dla
pracodawcy.
Dlatego też pracodawca winien zapobiegać występowaniu w jego zakładzie pracy chorobom
zawodowym, w szczególności w tym celu powinien stosować odpowiednią profilaktykę (np.
przeprowadzać okresowe badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, a mogących
wystąpić w zakładzie pracy, czy na bieżąco monitować stan zdrowia swoich pracowników poprzez
wykonywanie okresowych badań lekarskich).
