Informacje o kryzysie wywołanym koronawirusem dobiegają od przedstawicieli branży OZE. Krajowa Izba Klastrów Energii zaapelowała o wydłużenie terminu na rozpoczęcie sprzedaży energii z OZE ze względu „niedobór modułów fotowoltaicznych na skutek perturbacji w chińskim przemyśle PV spowodowanych koronawirusem”1.
Zobowiązanie do sprzedaży energii z OZE złożone w zwycięskiej ofercie
Obowiązek sprzedaży energii z OZE powstaje z chwilą wyboru oferty złożonej w aukcji. Zobowiązanie uczestnika aukcji do sprzedaży określonej ilości energii z OZE w instalacjach OZE wybudowanych i uruchomionych po rozstrzygnięciu aukcji jest obligatoryjnym elementem oferty składanej przez niego w danym postępowaniu aukcyjnym. Zgodnie z art. 79 ust. 3 pkt 8a ustawy OZE:
„oferta złożona przez uczestnika aukcji zawiera w szczególności zobowiązanie się uczestnika aukcji do: sprzedaży po raz pierwszy w ramach systemu aukcyjnego, w terminie 42 miesięcy od dnia zamknięcia sesji aukcji, energii wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii, która powstanie lub zostanie zmodernizowana po dniu przeprowadzenia aukcji […], a w przypadku energii elektrycznej wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii wykorzystującej do wytworzenia energii elektrycznej wyłącznie:
- energię promieniowania słonecznego – w terminie 24 miesięcy od dnia zamknięcia sesji aukcji,
- energię wiatru na lądzie – w terminie 33 miesięcy od dnia zamknięcia sesji aukcji,
- energię wiatru na morzu – w terminie 72 miesięcy od dnia zamknięcia sesji aukcji”.
Zbliża się zatem termin sprzedaży energii z OZE dla zwycięzców aukcji rozstrzygniętych w 2018 r. Mając na względzie wskazane powyżej postulaty, a także kompleksowe zasady rozliczenia ilości energii z OZE faktycznie wytworzonej w stosunku do ilości zadeklarowanej w ofercie, warto zarysować ogólnie sytuację prawną wytwórców którzy obawiają się, iż w 2020 r. nie uruchomią instalacji OZE (chodzi głównie o instalacje fotowoltaiczne).
Czy światowy kryzys wywołany koronawirusem jest usprawiedliwieniem dla zaniechania sprzedaży energii z OZE?
Obowiązek sprzedaży energii z OZE, jak i każdej pozostałej energii z OZE, jest obowiązkiem ustawowym, a więc regulowanym prawem powszechnie obowiązującym. Terminy na sprzedaż energii z OZE ustanowione art. 79 ust. 3 pkt 8 ustawy OZE są terminami maksymalnymi i należy ich bezwzględnie przestrzegać. Niewywiązanie się z obowiązku jest sankcjonowane karą pieniężną. Stąd sytuacje ekonomiczno-gospodarcze, czy też kłopoty zdrowia publicznego same w sobie nie stanowią usprawiedliwienia dla niewykonania obowiązku. Wydłużenie tych terminów zależne jest od ustawodawcy, który może znowelizować obowiązującą ustawę OZE lub wprowadzić przepisy szczególne, nota bene, o których przyjęcie nawołują przedstawiciele branży OZE, których instalacje OZE powinny być uruchomione w tym roku. W myśl zasady lex specialis derogat legi generali zmiana (tj. wydłużenie) terminów sprzedaży dla energii z OZE produkowanej w instalacjach, które mają być uruchomione w tym roku, może mieć miejsce na mocy ustawy odrębnej (tzw. specustawy). Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych2 reguluje kwestie organizacji państwa w związku z ochroną zdrowia publicznego, a rozwiązania na zahamowanie postępującego już kryzysu gospodarczego w Polsce przewiduje tzw. Gospodarcza i społeczna tarcza antykryzysowa dla bezpieczeństwa przedsiębiorstw i pracowników w związku z pandemią wirusa SARS-Cov-2 o szacunkowej wartości ok 212 mld zł. Ostatecznie więc o wysłuchaniu postulatów przedstawicieli branży OZE zdecyduje legislator.
Co w przypadku, gdy przepisy szczególne nie obejmą branży OZE, a instalacje objęte aukcją nie zostaną wybudowane na czas, co w następnie powoduje zaniechanie sprzedaży energii z OZE? W myśl art. 168 pkt 15 ustawy OZE karze pieniężnej podlega ten, kto dokonał sprzedaży energii elektrycznej w ramach systemu aukcyjnego poniżej 85% ilości tej energii określonej w ofercie, w okresach rozliczeniowych wskazanych w art. 83 ust. 2 ustawy OZE.
Kiedy Prezes URE może wymierzyć karę grzywny z powodu zaniechania sprzedaży energii z OZE?
Kara pieniężna wymierzana jest przez Prezesa URE z uwzględnieniem tzw. okresów rozliczeniowych ustanowionych w art. 83 ust. 2 ustawy OZE. Zgodnie z tym przepisem:
„rozliczenie obowiązku sprzedaży w ramach systemu aukcyjnego przez wytwórcę, który wygrał aukcję, energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii […] w ilości określonej przez niego w ofercie, następuje po zakończeniu okresu każdych pełnych trzech lat kalendarzowych, w którym przysługiwało wsparcie, oraz po zakończeniu okresu wsparcia […]”.
Co prawda, w terminie 30 dni od zakończenia każdego roku kalendarzowego wytwórca informuje Prezesa URE o ilości energii z OZE jaką sprzedał w poprzednim roku kalendarzowym w ramach aukcyjnego systemu wsparcia, jednak ustawa OZE nie przyznaje Prezesowi URE kompetencji do wymierzenia kary pieniężnej za sprzedaż mniejszej ilości energii z OZE w danym roku kalendarzowym w stosunku do wielkości zadeklarowanej w ofercie. Zatem, pomimo tego, że ustawodawca przewidział cząstkowe (tj. jednoroczne) rozliczenia w ramach cykli 3-letnich, to wytwórca podlega karze dopiero wówczas jeżeli nie dokonał sprzedaży energii z OZE na poziomie przewyższającym 85% ilości energii z OZE określonej w ofercie w 3-letnim okresie rozliczeniowym.
Brak przesłanek do wymierzenia kary pieniężnej z powodu mniejszego (lub zerowego) wytwarzania energii z OZE w 2020 r. dla instalacji OZE objętych systemem wsparcia w 2018 r.
Wytwórcy, którzy zobligowani są do „pierwszej” sprzedaży energii z OZE w 2020 r., w przypadku braku uruchomienia instalacji OZE w tym roku z powodu kryzysu gospodarczego (w tym m. in. brakiem możliwości zakupu materiałów z krajów z Unii Europejskiej lub spoza niej) muszą być świadomi zasad rozliczeń wytworzonej i sprzedanej energii z OZE ustanowionych w ustawie OZE. Dopiero wytworzenie energii z OZE poniżej granicy 85% ilości zadeklarowanej w okresie 3 letnim jest uzasadnieniem dla wymierzenia przez Prezesa URE kary pieniężnej.
1 https://kike.org.pl/stanowisko-krajowej-izby-klastrow-energii-w-sprawie-rzadowego-pakietu-pomocowego-i-konsekwencji-epidemii-koronawirusa-covid-19-dla-polskiego-rynku-oze/
2 Dz. U. poz. 374
