Obowiązek utrzymywania zapasów paliw przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła – cz. 2

Jak to zostało już omówione w pierwszej części artykułu, zgodnie z przepisami pr. en., przedsiębiorstwa energetyczne, zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, mają obowiązek utrzymywania zapasów paliw w ilości zapewniającej utrzymanie ciągłości dostaw energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców (art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm.) (dalej: „pr. en.”)). Obowiązek ten odnosi się do utrzymywania zapasów węgla kamiennego, węgla brunatnego oraz oleju opałowego.

Obowiązek informacyjny

Oprócz obowiązku utrzymywania określonych zapasów paliw, na przedsiębiorstwie energetycznym zajmującym się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, ciąży jednak również obowiązek informacyjny. Obowiązek ten polega na konieczności informowania operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub operatora systemu połączonego elektroenergetycznego o zużyciu i stanie zapasów paliw zużywanych do wytwarzania energii elektrycznej w źródłach przyłączonych do sieci przesyłowej lub koordynowanej sieci 110 kV. Informacja ta jest przekazywana wraz z informacją o stanie urządzeń wytwórczych (art. 10 ust. 1e pkt 1 pr. en.).

Nadto, przedsiębiorstwo energetyczne obowiązane jest do informowania Prezesa URE o obniżeniu ilości zapasów paliw poniżej wielkości określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy, Gospodarki i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2003 r. w sprawie zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych (Dz. U. 2003 Nr 39, poz. 338) (dalej także : „r.z.p.”) oraz o sposobie i terminie ich uzupełnienia wraz z uzasadnieniem. Informacja do Prezesa URE przekazywana jest w formie pisemnej najpóźniej w trzecim dniu od dnia, w którym rozpoczęto obniżanie ilości zapasów paliw poniżej wielkości określone w r.z.p. (art. 10 ust. 1f pr. en.).

W kontekście obowiązku informacyjnego Prezes URE w piśmie z dnia 07 grudnia 2011 r. wskazał, że „pojęcie tożsame jest z podaniem jej do wiadomości. W konsekwencji informacja taka powinna być sporządzona po faktycznym wystąpieniu obniżenia oraz powinna faktycznie dotrzeć do Prezesa URE w ww. terminie, zatem samo nadanie takiej informacji w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, z uwagi na materialny charakter terminu, nie stanowi realizacji przedmiotowego obowiązki. Tak więc w celu bezzwłocznego przekazania informacji o obniżeniu zapasów paliw przedsiębiorstwa energetyczne mogą korzystać z bezpośrednich teleinformatycznych form komunikacji z Urzędem Regulacji Energetyki (np. via fax).” Prezes URE wskazał nadto, że informacja o obniżeniu zapasów powinna zawierać:

• wskazanie dnia, od którego rozpoczęto obniżanie zapasów paliw poniżej wielkości określonych w rozporządzeniu, wraz ze wskazaniem rodzaju i ilości obniżonych zapasów paliw;
• wskazanie przesłanki lub przesłanek obniżenia zapasów paliw, określonych w art. 10 ust. 1a ustawy wraz z uzasadnieniem;
• określenie sposobu i terminu uzupełnienia obniżonych zapasów paliw, wraz z uzasadnieniem, przy czym określenie sposobu powinno polegać na wskazaniu konkretnych działań przedsiębiorstwa energetycznego ukierunkowanych na uzupełnienie zapasów paliw, a określenie terminu – na wskazaniu konkretnej daty, do której przedsiębiorstwo energetyczne spodziewa się uzupełnić obniżone zapasy paliw.^[1]

Kontrole prowadzone przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

Niezależnie od obowiązku przekazywania określonych informacji Prezesowi URE oraz operatorowi systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub operatorowi systemu połączonego elektroenergetycznego, przedsiębiorstwo energetyczne, zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, zobowiązane jest umożliwiać przeprowadzenie kontroli w zakresie zgodności wielkości zapasów paliw z wielkościami określonymi w r.z.p. oraz ich obniżania w sytuacjach przewidzianych przepisami art. 10 ust. 1a pr. en., jak również w zakresie terminowego uzupełniania przez przedsiębiorstwo energetyczne zapasów paliw (art. 10 ust. 2 pr. en.).

Kontrola przeprowadzana jest na podstawie pisemnego upoważnienia wydanego przez Prezesa URE, w którym wskazana zostanie co najmniej osoba dokonująca kontroli oraz zakres kontroli.

Osoby kontrolujące upoważnione są do wstępu na teren nieruchomości i do miejsc, gdzie są gromadzone i utrzymywane zapasy oraz do analizy dokumentów dotyczących ewidencjonowania zapasów (art. 10 ust. 3 i 4 pr. en.). W tym zakresie kontrolowane przedsiębiorstwo energetyczne ma obowiązek zapewnienia osobom przeprowadzającym kontrolę dostępu do miejsc  gromadzenia i utrzymywania zapasów oraz wykonywania niezbędnych czynności kontrolnych (§ 5 ust. 1 r.z.p.). Czynności kontrolne przeprowadza się w obecności upoważnionego przedstawiciela kontrolowanego przedsiębiorstwa, który udziela także ustnych i pisemnych wyjaśnień oraz przedstawia dokumenty dotyczące ewidencjonowania zapasów (§ 5 ust. 2 r.z.p.).

Co do zasady, kontrola w przedsiębiorstwie energetycznym może być prowadzona w różnych formach. Zgodnie natomiast z art. 23 ust. 2 pkt 15 pr. en., ustalanie metod kontroli i podejmowanie działań dla poprawy efektywności przedsiębiorstw energetycznych należy do kompetencji Prezesa URE. Jak wskazują przedstawiciele doktryny, kontrola zapasów paliw opiera się najczęściej na analizie dokumentów dotyczących ewidencjonowania zapasów^[2], przy czym Najwyższa Izba Kontroli w raporcie z 2011 r. uznała, że prowadzenie kontroli przez Prezesa URE w oparciu wyłącznie o ankietowe zbieranie informacji od przedsiębiorstw energetycznych (art. 28 pr. en.) jest niewystarczające i nie pozwala na dokonanie rzetelnej i prawidłowej oceny wypełniania nałożonych na te przedsiębiorstwa ustawowych obowiązków w zakresie utrzymywania zapasów paliw.^[3]

Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, który przedstawiany jest organom kontrolowanego przedsiębiorstwa (art. 10 ust. 5 pr. en.). W protokole podmiot kontrolujący zamieszcza ustalenia dotyczące rzeczywistego stanu zapasów i ich zgodności z wielkościami określonymi w r.z.p., jak również wnioski i zalecenia oraz pouczenie o sposobie i terminie złożenia wyjaśnień i zastrzeżeń co do jego treści. Termin na złożenie wyjaśnień lub zastrzeżeń nie może być dłuższy niż 14 dni od dnia doręczenia protokołu organom kontrolowanego przedsiębiorstwa (§ 5 ust. 3 i 4 r.z.p.).

Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie obowiązków wyrażonych w art. 10 pr. en.

Przepisy Prawa energetycznego przewidują określone sankcje za nieprzestrzeganie przez przedsiębiorstwo energetyczne, zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, obowiązków wyrażonych w art. 10 pr. en. Zgodnie z treścią art. 56 ust. 1 pkt 2 pr. en. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega ustawowego obowiązku utrzymywania zapasów paliw, lub nie uzupełnia ich w przewidzianych przepisami prawa terminie, obniża zapasy paliw w innych przypadkach niż wymienione w art. 10 ust. 1a pr. en. lub też nie wypełnia obowiązków informacyjnych wobec Prezesa URE oraz operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub operatora systemu połączonego elektroenergetycznego, o których to obowiązkach mowa w art. 10 ust. 1e pr. en.

Ze wskazanego powyżej przepisu wynika więc, że przedsiębiorstwo energetyczne ponosi odpowiedzialność nie tylko z tytułu łamania obowiązku utrzymywania zapasów paliw w wielkościach określonych rozporządzeniem w sprawie zapasów paliw, ale również w przypadku obniżenia zapasów paliw bez podstawy prawnej, nieuzupełnienia zapasów w wyznaczonym przepisami terminie, jak również w sytuacji niedopełnienia obowiązku przekazywania określonych informacji Prezesowi URE i operatorowi systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub operatorowi systemu połączonego elektroenergetycznego. Za naruszenie przepisów prawa uznane może zostać również utrzymywanie zapasów paliwa co prawda w wymaganej przepisami wielkości, ale w sposób nie spełniający warunków wskazanych w r.z.p. (np. w sposób nie zapewniający bezpieczeństwa osób i składowania, ochrony środowiska oraz w sposób nie zapewniający składowania i pobierania paliw w sposób ciągły w ciągu całego roku).

Przedsiębiorstwo energetyczne podlega również karze pieniężnej z tytułu nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji (art. 56 ust. 1 pkt 12 pr. en.). W myśl natomiast udzielonej EWSA koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej, EWSA zobowiązana jest do wykonywania działalności objętej przedmiotową koncesją na zasadach określonych w Prawie energetycznym oraz w przepisach wykonawczych, w szczególności do zapewnienia niezawodności zaopatrzenia w energię elektryczną (pkt 2.1.1. decyzji Prezesa URE nr WEE/11/1271/U/OT-4/98/JG z dnia 12 października 1998 r. w brzmieniu uwzględniającym zmiany wprowadzone decyzją Prezesa  URE nr WEE/11-ZTO-B/1271/W/3/2008/ARS z dnia 24 sierpnia 2008 r.). Można zaś przyjąć, że elementem zapewnienia niezawodności zaopatrzenia w energię elektryczną jest utrzymywanie zapasów paliw na poziomie wymaganym przepisami prawa.

Przyjmuje się, że zachowania naruszające obowiązki normatywne uregulowane w pr. en. kwalifikowane są jako delikty typu administracyjnego^[4], zaś kary wymierzone na podstawie art. 56 pr. en. podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Karę pieniężną, o której mowa powyżej, nakłada Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w drodze decyzji administracyjnej. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, normy Prawa energetycznego stanowią samoistną przesłankę wymiaru kary. Samo więc naruszenie przez przedsiębiorcę przepisów –  niezależnie od możliwości przypisania mu winy – stanowi podstawę zastosowania tego środka. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ocenia bowiem wyłącznie obiektywne okoliczności związane z wypełnianiem przez przedsiębiorcę obowiązków wynikających z pr. en.^[5]. Brak zawinienia może jednak mieć znaczenie przy określaniu wysokości kary. Pogląd ten znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w którym podkreśla się, że od odpowiedzialności przewidzianej w art. 56 ust. 2 pr. en. nie zwalnia zobowiązanego przedsiębiorstwa okoliczność braku winy ani fakt niewystąpienia zagrożenia ciągłości dostaw ciepła lub energii elektrycznej do odbiorców. W uzasadnieniu wyroku z dnia 20 lutego 2009 r. SOKiK stwierdził: „wymierzenie kary pieniężnej w omawianym przypadku jest obligatoryjne w sytuacji zaistnienia u przedsiębiorcy stanu niedoboru surowca. W szczególności zastosowanie tej sankcji nie jest uzależnione od wykazania stopnia zawinienia przez przedsiębiorcę naruszającego obowiązek utrzymywania zapasów paliw, ani od okoliczności, że wystąpienie niedoboru zapasu surowca, nie spowodowało ujemnych skutków dla odbiorców korzystających z usług przedsiębiorstwa. Okoliczności te mogą jedynie mieć wpływ na wymiar kary. (…) wskazać przy tym należy, że dostawy ciepła, podobnie jak energii elektrycznej stanowią szczególne dobro cywilizacyjne. Dlatego rynek tych usług został poddany ścisłym regulacjom prawnym, możliwość ich świadczenia uzależniona jest od uzyskania koncesji, zaś rynek podlega kontroli centralnego organu administracji rządowej jako regulatora rynku. Zatem nawet potencjalne zagrożenie ciągłości dostaw ciepła spowodowane niedbalstwem przedsiębiorcy, związanym z brakiem utrzymywania wymaganego stanu zapasów paliwa należy zdaniem Sądu oceniać surowo. Należy też mieć przy tym na względzie, że działalność przedsiębiorstwa ma charakter profesjonalny, zatem należyta staranność jaką przedsiębiorstwo winno wykazywać w prowadzeniu tejże działalności winna stać na odpowiednim poziomie”.^[6]

Z powyższego wynika więc, że przedsiębiorstwo energetyczne ponosi odpowiedzialność co do zasady za każde obniżenie zapasów paliw poniżej wielkości określonych przepisami r.z.p., bez względu na to, czy obniżenie to było wynikiem zawinienia przedsiębiorstwa energetycznego czy też nie. Bez wpływu na odpowiedzialność przedsiębiorstwa pozostaje również to, czy obniżenie zapasów paliw poniżej wymagane wielkości spowodowało jakiekolwiek ujemne skutki dla odbiorców usług danego przedsiębiorstwa.

Od odpowiedzialności za obniżenie ilości zapasów paliw zwalania przedsiębiorstwo energetyczne jedynie wystąpienie co najmniej jednej z przesłanek wymienionych w art. 10 ust. 1a pr. en.,  i to tylko pod warunkiem, że dane przedsiębiorstwo uzupełnieni zapasy paliw w terminie przewidzianym w art. 10 ust. 1b pr. en. (tj. w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od ostatniego dnia miesiąca, w którym rozpoczęto ich obniżanie). Możliwe jest również wszczęcie procedury wskazanej w art. 10 ust. 1c i 1d pr. en., mającej na celu wydłużenie terminu do uzupełnienia zapasów paliw, polegającej na złożeniu stosownego wniosku do Prezesa URE, przy czym wniosek ten powinien zostać złożony nie później niż na trzydzieści dni przed upływem „podstawowego” dwumiesięcznego terminu na uzupełnienie zapasów paliw.

Jak to już wskazano w pierwszej części artykułu, ustawowymi przesłankami możliwości zastosowania obniżenia wielkości zapasów paliw są:

• wytworzenie na polecenie właściwego operatora systemu elektroenergetycznego, energii elektrycznej w ilości wyższej od średniej ilości energii elektrycznej wytworzonej w analogicznym okresie w ostatnich 3 latach;
• nieprzewidziane istotne zwiększenie produkcji energii elektrycznej lub ciepła;
• wystąpienie, z przyczyn niezależnych od przedsiębiorstwa energetycznego, nieprzewidzianych, istotnych ograniczeń w dostawach paliw zużywanych do wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła.

To, czy w danej sytuacji wystąpiły okoliczności usprawiedliwiające obniżenie zapasów paliw, o których to okolicznościach mowa w art. 10 ust. 1a pr. en. podlega ocenie Prezesa URE (art. 56 ust. 1 pkt 2 pr. en.).

Wysokość wymierzonej kary pieniężnej, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt 2 pr. en. nie może co do zasady przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym (art. 56 ust. 3 pr. en.). Prezes URE, ustalając wysokość kary pieniężnej, uwzględnia stopień społecznej szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Ponadto, Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek (art. 56 ust. 6a pr. en.). Należy jednak zaznaczyć, że odstąpienie od wymierzenia kary przez Prezesa URE jest jedynie jego uprawnieniem, z którego może skorzystać, ale nie ma takiego obowiązku.

Dodatkowo, niezależnie od nałożenia opisanej powyżej kary pieniężnej, Prezes URE, w przypadku naruszenia przez przedsiębiorstwo któregoś z obowiązków przewidzianych w art. 10 pr. en., może nałożyć karę pieniężną na kierownika przedsiębiorstwa energetycznego, z tym że kara ta nie może przekraczać 300% jego miesięcznego wynagrodzenia (art. 56 ust. 5 pr. en.).

Prawo energetyczne nie definiuje pojęcia „kierownika przedsiębiorstwa energetycznego”, przy czym przyjmuje się, że może to być osoba fizyczna, jak i osoba prawna. W przypadku zaś osoby fizycznej, kierownikiem przedsiębiorstwa energetycznego będzie osoba pełniąca funkcję jednoosobowego organu osoby prawnej (dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, prezes jednoosobowego zarządu spółki kapitałowej) lub wchodząca w skład kolegialnego organu, uprawnionego do zarządzania i kierowania tym przedsiębiorcą na zewnątrz^[7]. W praktyce najczęściej będą to więc członkowie zarządów spółek kapitałowych.

Ponadto, jak to już wskazano powyżej, naruszenie przez przedsiębiorstwo energetyczne obowiązków wyrażonych w art. 10 pr. en. stanowi nie tylko naruszenie ustawy, ale może zostać zakwalifikowane również jako rażące naruszenie ustawowych warunków wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej. Zarówno rażące naruszenie warunków określonych w koncesji, jak i naruszenie innych warunków wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej, określonych przepisami prawa, zagrożone jest sankcją polegającą na cofnięciu koncesji albo zmianie jej zakresu, o czym stanowi art. 58 ust. 2 pkt 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W wypadku więc rażącego naruszenia przez przedsiębiorstwo energetyczne warunków koncesji lub też innych warunków wykonywania działalności koncesjonowanej, przewidzianych przepisami prawa, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki cofa koncesję albo zmienia jej zakres (art. 41 ust. 3 pr. en.).

Uprawnienia kontrolne Najwyższej Izby Kontroli

Niezależnie od przewidzianych w Prawie energetycznym uprawnień Prezesa URE w zakresie kontroli stanu zapasów paliw, w tym również legalności ich obniżania i terminowości ich uzupełniania, oraz uprawnień w zakresie nakładania kar pieniężnych za nie wykonywanie przez przedsiębiorstwa energetyczne obowiązków przewidzianych w art. 10 pr. en., pewne kompetencje dotyczące utrzymywania zapasów paliw przez przedsiębiorstwa energetyczne, zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła posiada również Najwyższa Izba Kontroli. Zgodnie z art. 2 ustawy o NIK, Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych oraz może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych, jak również innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.

Kontroli NIK-u w zakresie działań podejmowanych w celu utrzymania ciągłości dostaw energii elektrycznej i cieplnej podlegają więc Minister Gospodarki, Prezes Urzędu Regulacji i Energetyki oraz przedsiębiorstwa energetyczne. Kontrola ta – w zależności od podmiotu kontrolowanego – przeprowadzana jest z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności (dotyczy urzędów i przedsiębiorstw państwowych), legalności, gospodarności i rzetelności (dotyczy przedsiębiorstw samorządowych) oraz legalności i gospodarności (dotyczy kontroli przeprowadzanej w pozostałych przedsiębiorstwach) (art. 5 ustawy o NIK).

Po przeprowadzeniu kontroli, NIK kieruje do podmiotów objętych kontrolą wystąpienia pokontrolne oraz przedstawia wyniki kontroli wraz z oceną kontrolowanej działalności szeregu podmiotom, w tym Prezydentowi RP, Marszałkowi Sejmu i Senatu RP, Prezesowi Rady Ministrów, Ministrowi Gospodarki, Sejmowym Komisjom oraz Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

Należy również zaznaczyć, że w razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przez podmiot kontrolowany,  Najwyższa Izba Kontroli zawiadamia właściwy organ ścigania oraz informuje o tym kierownika jednostki kontrolowanej lub kierownika jednostki nadrzędnej i właściwy organ państwowy lub samorządowy. Organ powołany do ścigania przestępstw lub wykroczeń obowiązany jest zawiadomić Najwyższą Izbę Kontroli o wynikach postępowania (art. 63 ust. 1 i 2 ustawy o NIK). W przypadku natomiast ujawnienia innych czynów niż przestępstwa lub wykroczenia,  za które ustawowo przewidziana jest odpowiedzialność, Najwyższa Izba Kontroli zawiadamia właściwe organy, które również zobowiązane są zawiadomić NIK o wynikach postępowania (art. 63 ust. 3 ustawy o NIK).

Dla przykładu, w okresie od września 2010 r. do lutego 2011 r. NIK przeprowadził kontrolę działań podjętych przez Ministra Gospodarki, Prezesa URE oraz w wybranych przedsiębiorstw energetycznych (elektrowniach i elektrociepłowniach), która to kontrola obejmowała okres od 01 stycznia 2009 r. do 30 września 2010 r. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych co do zasady pozytywnie oceniono politykę gromadzenia zapasów paliw i zabezpieczania warunków do ich składowania, prowadzoną przez przedsiębiorstwa energetyczne.^[8]

Podsumowanie

1. W związku z obowiązkiem utrzymywania zapasów paliw, przedsiębiorstwa energetyczne, zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, zobowiązane są do przekazywania informacji operatorowi systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub operatorowi systemu połączonego elektroenergetycznego o zużyciu i stanie zapasów paliw zużywanych do wytwarzania energii elektrycznej w źródłach przyłączonych do sieci przesyłowej lub koordynowanej sieci 110 kV. Informacja ta przekazywana jest wraz z informacją o stanie urządzeń wytwórczych.
2. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła obowiązane są także informować Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o obniżeniu ilości zapasów paliw poniżej określonych wielkości oraz o sposobie i terminie ich uzupełnienia. Informacje te – wraz z uzasadnieniem – powinny być przekazywane Prezesowi URE w formie pisemnej najpóźniej w trzecim dniu od dnia, w którym rozpoczęto obniżanie ilości zapasów poniżej wielkości określonych w r.z.p.
3. Z obowiązkiem utrzymywania zapasów paliw w określonych wielkościach wiąże się również spoczywający na przedsiębiorstwach energetycznych obowiązek umożliwienia przeprowadzenia kontroli w zakresie zgodności wielkości zapasów z wielkościami wymaganymi przepisami prawa, ich obniżania w sytuacjach przewidzianych przepisami pr. en., jak również w zakresie terminowego uzupełniania przez przedsiębiorstwo energetyczne zapasów paliw. Kontrola ta przeprowadzana jest przez osoby upoważnione przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.
4. Przepisy ustawy – Prawo energetyczne przewidują następujące sankcje za nieprzestrzeganie przez przedsiębiorstwo energetyczne, zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, obowiązków wyrażonych w art. 10 pr.en.:
5. Zgodnie z treścią art. 56 ust. 1 pkt 2 pr. en. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega ustawowego obowiązku utrzymywania zapasów paliw, lub nie uzupełnia ich w przewidzianych przepisami prawa terminie, jak również obniża zapasy paliw w innych przypadkach niż wymienione w art. 10 ust. 1a pr. en.  Karze pieniężnej podlega również ten, kto nie wypełnia obowiązków informacyjnych wobec Prezesa URE oraz operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub operatora systemu połączonego elektroenergetycznego;
   1. Naruszenie któregokolwiek ze wskazanych powyżej obowiązków stanowi delikt typu administracyjnego i zagrożone jest karą pieniężną w wysokości nieprzekraczającej  15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym (ewentualnie osiągniętego w roku poprzednim przychodu wynikającego z działalności koncesjonowanej);

Tej samej karze pieniężnej podlega również przedsiębiorstwo energetyczne z tytułu nieprzestrzegania obowiązków wynikających z koncesji (art. 56 ust. 1 pkt 12 pr. en.).

1. Dodatkowo, niezależnie od nałożenia opisanej powyżej kary pieniężnej, Prezes URE może nałożyć karę pieniężną na kierownika przedsiębiorstwa energetycznego, z tym że kara ta może być wymierzona w kwocie nie wyższej niż 300% jego miesięcznego wynagrodzenia (art. 56 ust. 5 pr. en.);
2. Ponadto, naruszenie obowiązków wyrażonych w art. 10 pr. en. może zostać uznane za rażące naruszenie ustawowych warunków wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej. W wypadku stwierdzenia takiego naruszenia, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki cofa udzieloną koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej albo zmienia jej zakres (art. 41 ust. 3 pr. en. w zw. z art. 58 ust. 2 pkt 1 u.s.d.g.);
3. Kompetencje w zakresie kontroli stanu zapasów paliw utrzymywanych przez przedsiębiorstwa energetyczne posiada również Najwyższa Izba Kontroli, która w zależności od rodzaju kontrolowanego podmiotu, może prowadzić kontrolę z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności (dotyczy urzędów i przedsiębiorstw państwowych), legalności, gospodarności i rzetelności (dotyczy przedsiębiorstw samorządowych) oraz legalności i gospodarności (dotyczy kontroli przeprowadzanej w pozostałych przedsiębiorstwach) (art. 5 ustawy o NIK).