Stwierdzenie nieważności pozwolenia na budowę i pozwolenia na użytkowanie po dniu 19 września 2020 roku – wzmocnienie zasady trwałości decyzji administracyjnych

Nowelizacja prawa budowlanego wprowadzona ustawą o zmianie ustawy – prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 lutego 2020 roku (Dz.U. z 2020 r. poz. 471), która weszła w życie 19 września 2020 roku przynosi wiele zmian, stanowiących odpowiedź na oczekiwania inwestorów. Jedną z nich jest wprowadzenie rozwiązań, które w założeniu mają zwiększyć stabilności rozstrzygnięć podejmowanych w toku procesu inwestycyjno-budowlanego.

Realizację tego zamierzenia stanowi wprowadzenie do Prawa budowlanego art. 37b oraz art. 59h.

Art. 37b

1. Nie stwierdza się nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 5 lat.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, przepis art. 158 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

Art. 59h

Nie stwierdza się nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu na użytkowanie stała się ostateczna. Przepis art. 158 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

W jakich przypadkach możliwe jest stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej?

Na pytanie odpowiada art. 156 kodeksu postępowania administracyjnego.

Art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego

§ 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;

2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco;

4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;

5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;

7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

§ 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.

Co zmienia pojawienie się art. 37b oraz art. 59h w Prawie budowlanym?

Wskazać należy, że dotychczas Prawo budowlane nie określało terminu po upływie którego było niemożliwe stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę lub decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. Przed nowelizacją stwierdzenie nieważności omawianych decyzji, zgodnie z ogólnymi regułami określonymi w art. 156 Kodeksu postepowania cywilnego, mogło nastąpić w każdym czasie. Ograniczenie dotyczyły jedynie przypadków gdy

a) została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości;

b) dotyczy sprawy poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco;

c) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;

d) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

W opisanych przypadkach ograniczenie czasowe stwierdzenia nieważności wynosiło 10 lat od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia.

Opisywany stan prawny był niekorzystny z perspektywy interesów inwestora ponieważ nawet po upływie znacznego czasu od uprawomocnienia się decyzji o pozwoleniu na budowę lub decyzji o pozwoleniu na użytkowanie możliwe było stwierdzenie nieważności tych aktów.

Na skutek wprowadzenia do Prawa budowlanego art. 37b oraz art. 59h nie stwierdza się nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 5 lat oraz nie stwierdza się nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu na użytkowanie stała się ostateczna. Jednocześnie w związku z odpowiednim stosowaniem art. 156 § 2 Kodeksu postepowania administracyjnego gdy nie będzie możliwe stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę lub decyzji o pozwoleniu na użytkowanie organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji. Rozstrzygnięcie tego rodzaju nie wyeliminuje decyzji z obrotu prawnego jednak, będzie mogło stanowić podstawę do ewentualnych działań związanych z odszkodowaniem za wydanie wadliwego aktu.

Omawiane zmiany Prawa budowlanego ocenić należy pozytywnie ponieważ mają na celu zwiększenie trwałości decyzji administracyjnych, co wpłynie na poprawę sytuacji inwestorów.