Urządzenia przesyłowe stanowią niezbędny element funkcjonowania wielu przedsiębiorstw. W myśl art. 49 § 1 KC urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Co jednak, gdy mamy do czynienia z instalacją wewnętrzną znajdującą się w obrębie budynku lub lokalu, na którą składają się m.in. urządzenia takie jak np. kaloryfery, krany czy grzejniki? Czy tego typu instalacje również stanowią urządzenia przesyłowe, wchodzące w skład przedsiębiorstwa przesyłowego?
Położenie urządzeń przesyłowych
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że pojęcie urządzeń przesyłowych obejmuje urządzenia, których celem jest umożliwienie doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu oraz energii elektrycznej. W orzeczeniach sądowych dotyczących omawianej kwestii wskazuje się, iż urządzenia do doprowadzania lub odprowadzania podzielić należy na dwie kategorie – urządzenia położone do zaworu głównego oraz urządzenia od zaworu głównego, których funkcją jest rozprowadzanie mediów poszczególnym odbiorcom. Przyjmuje się, że urządzenia położone od zaworu głównego wyłączone są z zakresu pojęcia urządzeń przesyłowych. W związku z tym, zasadne jest przyjęcie, że treść art. 49 § 1 KC dotyczy tylko i wyłącznie „instalacji zewnętrznej” i nie odnosi się do urządzeń składających się na „instalację wewnętrzną” odbiorcy. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż w momencie osiągnięcia granicy „wewnętrznej instalacji” wymienione w tym przepisie media zostają już doprowadzone do podmiotu przyłączonego.
Granica instalacji zewnętrznej
Głównym argumentem przemawiającym za tym, że art. 49 § 1 KC dotyczy wyłącznie „instalacji zewnętrznych” jest jednak przede wszystkim fakt, iż tylko te instalacje wchodzą w skład przedsiębiorstwa przesyłowego. Przyjmuje się bowiem, że granicę „instalacji zewnętrznej” zasadniczo stanowi przyłącze, które rozgranicza „instalację zewnętrzną” od „instalacji wewnętrznej” odbiorcy. W kontekście powyższych rozważań warto wskazać na treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 grudnia 2015 r., w którym stwierdzono, że „W momencie połączenia urządzeń znajdujących się na gruncie z siecią zewnętrzną następuje zerwanie z zasadą superficies solo cedit (to, co jest na powierzchni, przypada gruntowi – przyp. autora) (…). Wyłączenie zasady superficies solo cedit nie obejmuje samej instalacji wewnętrznej sieci odbiorcy. Ta ostatnia stanowi część składową nieruchomości, z którą jest trwale związana.”
Instalacja wewnętrzna częścią nieruchomości
Podsumowując wskazać należy, że art. 49 KC dotyczy wyłącznie urządzeń służących „do doprowadzania lub odprowadzania” wody, pary, gazu czy prądu elektrycznego. Oznacza to, że przepis ten nie obejmuje ani instalacji wewnętrznych odbiorców mediów, ani instalacji wewnętrznych producentów mediów, stanowiących zasadniczo części składowe nieruchomości, z którymi są trwale połączone.
