Kolorowe książki
Inwestycje infrastrukturalne w Polsce realizowane są w większości na podstawie warunków kontraktowych FIDIC znanych potocznie jako „kolorowe książki”. Powyższe, wiąże się z tym, iż warunki te zostały wypracowane na podstawie doświadczeń zebranych na przestrzeni lat przez członków międzynarodowej organizacji inżynierów konsultantów.
IV CSK 443/14 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2015 r.
„[…] warunki FIDIC nie są aktem prawnym, lecz jedynie propozycją przydatną przy zawieraniu umowy.[…]”
V Ca 538/08 wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 kwietnia 2008 r.
„Warunki kontraktowe FIDIC nie stanowią przepisów prawa powszechnie obowiązującego, stanowią jedynie wzorzec umowny opracowany przez prywatne stowarzyszenie – Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów z siedzibą w Genewie. Wzorzec ten staje się treścią umowy zawartej pomiędzy stronami kontraktu tylko w przypadki odniesienia się do tego wzorca przez obie strony w umowie.”
Do podstawowych warunków prowadzenia kontraktów budowlanych należą:
- Warunki Kontraktowe dla Budowy dla robót inżynieryjno-budowlanych projektowanych przez zamawiającego / Conditions of Contract for Construction for building and engineering works designed by the employer – określana jako czerwona książka
- Warunki Kontraktowe dla Urządzeń oraz Projektowania i Budowy dla urządzeń elektrycznych i mechanicznych oraz robót budowlanych projektowanych przez wykonawcę / Conditions of Contract for Plant and Design-Build for electrical and mechanical works designed by the contractor – określana jako żółta książka
- Warunki Kontraktu na realizację „pod klucz” / Conditions of Contract for EPC / Turnkey Projects – określana jako srebrna książka
- Krótka Forma Umowy / Short Form of Contract – określana jako zielona książka
Plusy i minusy prowadzenia kontraktów na podstawie czerwonej i żółtej książki
Prowadzenie inwestycji budowlanej wiąże się z oparciem jej na pewnych zasadach. Warunki Kontraktowe przygotowane przez FIDIC, są jednym z najczęściej wykorzystywanych narzędzi przez Zamawiającego. Skupmy się w pierwszej kolejności na wypunktowaniu części zalet i wad prowadzenia kontraktów na przykładzie czerwonej i żółtej książki.
Warunki Kontraktowe dla Budowy dla robót inżynieryjno-budowlanych projektowanych przez Zamawiającego – czerwona książka.
| PLUSY to m.in. |
| – z punktu widzenia Wykonawcy – gotowa dokumentacja projektowa, brak odpowiedzialności z tytułu wad projektowych. W przypadku ewentualnych zmian np. w projekcie wykonawczym możliwość wniesienia roszczenia o zwrot dodatkowych nakładów na realizację obiektu „x”, jednak dotyczy to co do zasady również bazowania na warunkach określonych w żółtej książce.
– z punktu widzenia Zamawiającego – możliwość zaprojektowania inwestycji, w tym poszczególnych obiektów wg. własnego uznania. Dodatkowo, mniejsza szansa na wydłużenie „Czasu na Ukończenie” ze względu na przedłużającą się fazę projektową bądź procedowanie niezbędnych aktów administracyjnych przez Wykonawcę. |
| MINUSY to m.in. |
| – z punktu widzenia Wykonawcy – brak etapu projektowania, a co za tym idzie brak zlecenia usług projektowych wiąże się z mniejszym wynagrodzeniem.
– z punktu widzenia Zamawiającego – rozpisanie kolejnego przetargu na projektowanie inwestycji. |
Warunki Kontraktowe dla Urządzeń oraz Projektowania i Budowy dla urządzeń elektrycznych i mechanicznych oraz robót budowlanych projektowanych przez wykonawcę – żółta książka.
| PLUSY to m.in. |
| – z punktu widzenia Wykonawcy – większe wynagrodzenie.
– z punktu widzenia Zamawiającego – przeprowadzenie jednego przetargu na realizację Inwestycji, w której Wykonawca zobowiązuje się do projektowania i budowy danej inwestycji. |
| MINUSY to m.in. |
| – z punktu widzenia Wykonawcy – większa odpowiedzialność – nie tylko za Roboty budowlane, ale również za etap projektowy.
– z punktu widzenia Zamawiającego – utrudnienie w postaci często trudnej współpracy z Wykonawcą w zakresie projektowania Inwestycji. |
Czerwona czy żółta – które rozwiązanie wybrać?
Wydaje się, iż decydując się na realizację Inwestycji należy przeanalizować wszelkie czynniki, które mogą mieć wpływ na jej realizację. Jednak, co do zasady bezpieczniejszym rozwiązaniem z punktu widzenia Wykonawcy – jest realizacja Inwestycji na zasadach określonych w czerwonej książce. Powyższe, wiąże się m.in. z brakiem dodatkowych obowiązków związanych z występowaniem do organów administracji publicznej np. o pozwolenie na realizację inwestycji drogowej. W przypadku przedsiębiorców zagranicznych – którzy coraz częściej stają w szranki w przetargu na realizację robót – jest to rozwiązanie wygodniejsze.
Do plusów związanych z prowadzeniem Kontraktów opartych na procedurach FIDIC zaliczyć należy w szczególności wykorzystanie standardów wypracowanych przez specjalistów, które powinny się sprawdzać przy realizacji Inwestycji. Owszem, skonstruowanie właściwej umowy z Wykonawcą wymaga – oprócz opierania się wprost na warunkach kontraktowych – również doprecyzowania szeregu innych istotnych kwestii. Pamiętać należy, że każda modyfikacja warunków Kontraktowych może wiązać się z niespójnością w dalszych postanowieniach umownych, co można zaliczyć do minusów prowadzenia Kontraktów opartych na procedurach FIDIC. Powyższe jednak może zostać zniwelowane do minimum poprzez właściwy proces weryfikacji oraz przygotowania się do wprowadzania ewentualnych korekt. Bowiem, zgodnie z wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 20 maja 2009 r. Umowę w oparciu o warunki kontraktowe FIDIC konstruuje się poprzez odesłanie do konkretnych warunków, często z powołaniem wersji językowej i daty wydania. Jednak powszechnie przyjęte jest, że strony umowy modyfikują warunki ogólne wówczas w umowie przywołuje się postanowienia warunków ogólnych i wskazuje, w jakim zakresie są one zmodyfikowane, a zmiany mogę znacząco odbiegać od warunków pierwotnych. Zatem, dopuszczalna jest modyfikacja przyjętych zasad, jednak powyższe musi być wyraźnie wskazane w umowie, a w konsekwencji należycie przeanalizowane.
Niejednokrotnie sądy odnosiły się w wyrokach do kwestii niewłaściwej interpretacji postanowień zawartych w poszczególnych Subklauzulach Kontraktu, co będzie przedmiotem kolejnej części wpisów odnośnie prowadzenia Kontraktów opartych na procedurach FIDIC.
