Jednym z najważniejszych elementów postępowania administracyjnego jest ustalenie stron postępowania. Nie inaczej jest w przypadku spraw dotyczących wydania decyzji o warunkach zabudowy. Chociaż temat był już wielokrotnie przedmiotem analizy sądów administracyjnych w praktyce po stronie organów nadal zdarzają się wątpliwości dotyczące sposobu ustalania stron takich postępowań. Pamiętać należy, że weryfikacje przymiotu strony leży także w kompetencji organu odwoławczego.
O tym w jakimi kryteriami należy kierować się ustalając katalog stron w postepowaniu dotyczącym wydania decyzji o warunkach zabudowy przypomniał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 11 marca 2020 roku (sygn. akt IV SA/Wa 2860/19). Sąd wskazał, że
„Przymiot strony w postępowaniu o wydanie decyzji o warunkach zabudowy posiada inwestor (wnioskodawca) oraz podmioty posiadające tytuł prawny do nieruchomości, której dotyczy wniosek o ustalenie warunków zabudowy, jak również mogą go mieć właściciele lub użytkownicy wieczyści działek sąsiednich. Wszystkie inne podmioty, w tym właściciele działek niesąsiadujących bezpośrednio z terenem planowanej inwestycji, ale znajdujących się w obszarze analizowanym, mogą być stronami tego postępowania tylko wtedy, gdy wykażą swój interes prawny na podstawie art. 28 k.p.a.”
W stanie faktycznym sprawy Spółdzielnia Mieszkaniowa wniosła odwołanie od decyzji o warunkach zabudowy wydanej na wniosek inwestora. Samorządowe Kolegium Odwoławcze umorzyło postępowanie wszczęte na skutek odwołania. W ocenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w związku z tym, że Spółdzielnia Mieszkaniowa nie wskazała w jaki sposób planowane zmierzenie inwestycyjne będzie oddziaływało na nieruchomość, której jest użytkownikiem wieczystym Spółdzielnia Mieszkaniowa nie posiada ona interesu prawnego do udziału w postępowaniu w sprawie ustalenia warunków zabudowy. Na przedmiotowe rozstrzygnięcie Spółdzielnia Mieszkaniowa wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. W skardze zarzucono miedzy innymi naruszenie art. 28 Kpa poprzez nieprawidłowe uznanie, iż skarżąca nie posiada przymiotu strony.
Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę Spółdzielni Mieszkaniowej. Sąd przypomniał, że przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie wskazują kręgu podmiotów będących stronami postępowania w sprawie ustalenia warunków zabudowy i w takiej sytuacji zastosowanie znajduje przepis art. 28 Kpa, zgodnie z którym stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Sąd wskazał w uzasadnieniu, że o interesie prawnym przesądza zasięg oddziaływania danej inwestycji na nieruchomości sąsiednie oraz stopień jej uciążliwości dla tych nieruchomości. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazano ponadto, że źródłem interesu mogą być przepisy prawa materialnego administracyjnego, a w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy także przepisy prawa cywilnego dotyczące własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonych praw rzeczowych. W niniejszej sprawie natomiast uznano, że strona skarżąca nie wykazała posiadania indywidualnego interesu prawnego, skutkującego koniecznością uwzględnienia jej jako strony postępowania.
Uzasadnienie rozstrzygnięcia prowadzi do konkluzji, że chociaż w sprawach o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, pojęcie strony jest interpretowane w sposób bardzo szeroki (znacznie szerzej niż w postępowaniach dotyczących pozwoleń na budowę), każdorazowo konieczne jest ustalenie istnienie interesu prawnego po stronie danego podmiotu. Natomiast ustalenie okoliczności czy wniesione odwołanie pochodzi od podmiotu, mającego status strony postępowania należy także do organu odwoławczego, który w przypadku stwierdzenie braku legitymacji po stronie skarżącego powinien umorzyć postępowanie odwoławcze.
