Wydarzenia ostatnich dni związane z rozprzestrzenianiem się koronawirusa (powodującego chorobę COVID-19) oraz ogłoszeniem na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii1 pokazały, że prawo, a co za tym idzie także zawierane przez strony umowy, powinny być tak skonstruowane aby sprostać nawet najbardziej niecodziennym wydarzeniom które przynosi rzeczywistość.
Zagrożenia z jakimi muszą się zmierzyć strony umów o roboty budowlane to bardzo często problemy kadrowe (w tym brak podwykonawców, dalszych podwykonawców), opóźnione bądź przerwane łańcuchy dostaw, niewykonane usługi. Powyższe w prosty sposób przekłada się na przedłużone wykonanie umowy bądź nawet skutkuje brakiem możliwości jej wykonania.
Informacje o wstępnych założeniach i planach rządu w zakresie pomocy przedsiębiorcom tzw. tarczy antykryzysowej, można znaleźć we wpisie “Tarcza antykryzysowa a zamówienia publiczne”.
Kontrakty FIDIC w umowach na roboty budowlane w kontekście koronawirusa
Jednakże kontrakty na roboty budowlane oparte na warunkach kontraktowych FIDIC zawierają pewne mechanizmy, które w zaistniałej sytuacji znajdą zastosowanie, a o których, dla ich skuteczności nie można zapomnieć. W pierwszej kolejności należy wymienić możliwość składania roszczeń co do przedłużenia Czasu na Ukończenie, czy też przyznania dodatkowych kosztów, które Wykonawca poniósł w związku z zaistniałą sytuacją [2.5; 20.1 Roszczenia]. W sytuacjach spornych pomocne mogą być także postanowienia pozwalające na ich poddanie pod rozstrzygnięcie komisji rozjemczych [20.2 Komisja Rozjemstwa].
Istotny jest również fakt zawarcia w warunkach kontraktowych FIDIC definicji siły wyższej [19. Siła wyższa]2 – której zaistnienie w trakcie wykonywania umowy aktualizuje określone uprawnienia stron (roszczenia). Jednak dla skuteczności w/w uprawnień wymagane jest zachowanie staranności kontraktowej i złożenie odpowiednich i terminowych powiadomień. Warto przy okazji zauważyć, że szereg umów podwykonawczych przenosi wprost z umów generalnych opartych o warunki kontraktowe FIDIC zapisy dotyczące powiadomień o roszczeniu. Zaniechanie umownego obowiązku takiego powiadomienia może spowodować, że późniejsze dochodzenie takiej należności będzie niemożliwe. Więcej na ten temat w artykule ”Plusy i minusy prowadzenia Kontraktów opartych na procedurach FIDIC cz.2”.
Powiadomienie o Sile Wyższej
Z punktu widzenia Wykonawcy istotnym wydaje się fakt, że strona zobowiązana do zapłaty nie może odmówić jej dokonania powołując się na siłę wyższą [19.2 Powiadomienie o Sile Wyższej].
W każdym przypadku nie należy zapominać o wzajemnym kontakcie i informowaniu stron oraz Inżyniera Kontraktu o zaistniałych sytuacjach oraz należytym dokumentowaniu podjętych działań, ich kosztów bądź też możliwych następstw przestoju w wykonywaniu swoich obowiązków.
Skuteczność zastosowania wspomnianych mechanizmów zostanie oceniona w praktyce – w każdym przypadku, z uwagi na możliwe modyfikacje treści poszczególnych kontraktów względem warunków FIDIC, należy pamiętać o indywidualnym podejściu do sprawy, a także zachowaniu dobrej woli stron w celu przetrwania trudnej dla całego społeczeństwa sytuacji.
1 rozp. Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. Dz. U. 491.2020
2 definicja „siły wyższej” co do zasady zgodna z definicją zawartą w Uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2007 r. sygn. akt: III CZP 30/07: „Siłę wyższą ujmuje się jako zjawisko zewnętrzne, nieuchronne, którego nie można przewidzieć ani mu się przeciwstawić”
