Sprawozdanie finansowe albo jego część, stanowią jeden z dokumentów, jakich może żądać zamawiający w celu potwierdzenia spełniania przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu dotyczących sytuacji ekonomicznej lub finansowej. Wymóg ten dotyczy wykonawców, dla których sporządzenie sprawozdania wymagane jest przepisami prawa kraju ich siedziby lub miejsca zamieszkania. Przy czym zasadą jest, że sprawozdanie składa się za okres nie dłuższy niż ostatnie 3 lata obrotowe, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy – za ten okres.
W jednej ze spraw rozstrzyganych ostatnio przez KIO (wyrok z 17 października 2018 r., sygn. akt KIO 2009/18), odwołujący domagał się uznania, że złożone przez niego dokumenty w postaci rachunków zysków i strat przedłożonych za okres od 01.01.2016 r. do 31.12.2016 r. oraz od 01.01.2017 r. do 31.12.2017 r., są wystarczające aby wykazać roczny obrót, w wysokości wymaganej przez zamawiającego, za ostatnie trzy lata obrotowe tj. lata 2015-2017.
Argumentacja odwołującego opierała się na twierdzeniu, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy o rachunkowości w rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. W konsekwencji rachunek zysków i strat za okres 01.01.2016 r. do 31.12.2016 r. obejmuje również dane z roku 2015, a zatem poprzedniego roku obrotowego.
Zamawiający nie przychylił się jednak do tej argumentacji i wykluczył wykonawcę z postępowania z uwagi na niewykazanie spełniania warunków udziału. Czy decyzja zamawiającego była słuszna? Zdecydowanie tak. Podkreślić trzeba, że ustalanie warunków udziału w postępowaniu oraz sposobów ich weryfikacji (w oparciu o oświadczenia lub dokumenty) to rola zamawiającego, jako gospodarza postępowania. Jeżeli wykonawca chciał zakwestionować określone postanowienia SIWZ, mógł skorzystać z przysługujących mu środków ochrony prawnej, jednak musiałby to uczynić na wcześniejszy etapie postępowania.
W ocenie Izby, nie ulegało wątpliwości, że warunek w zakresie zdolności ekonomicznej i finansowej (obrót w określonej wysokości osiągnięty w każdym roku ) odwołujący powinien wykazać poprzez złożenie rachunku zysków i strat za okres ostatnich trzech lat obrotowych tj. za rok 2015, 2016 i 2017. Zamawiający opisał bowiem sposób spełniania ww. warunku tak, że uzna go za spełniony, jeżeli wykonawca wykaże, że w każdym z trzech ostatnich lat obrotowych osiągnął obrót roczny w sprecyzowanej wysokości.
Izba podzieliła przy tym stanowisko zamawiającego, że wymóg żądania rachunku zysków i strat za trzy ostatnie lata obrotowe należy odczytywać w kontekście przepisów ustawy o rachunkowości, która pojęciem tym się posługuje. Skoro sprawozdanie finansowe sporządza się odrębnie dla każdego roku obrotowego, to i rachunek zysków i strat, stanowiący część składową sprawozdania finansowego powinien być sporządzony odrębnie dla każdego roku obrotowego. Sam fakt, że wskazuje się w nim dane za rok poprzedni, nie oznacza, że dokument ten jest dokumentem za dwa lata obrotowe, a jedynie że zawiera wymienione dane obejmujące dwa lata.
