O wyjaśnieniach rażąco niskiej ceny na gruncie nPZP pisaliśmy już na naszym blogu w styczniu w artykułach “Kiedy zamawiający wzywa wykonawcę o wyjaśnienie rażąco niskiej ceny?” oraz “Wyjaśnienia rażąco niskiej ceny w nowym PZP 2021“. W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się bliżej stanowisku KIO w przedmiocie dowodów, które wykonawca powinien złożyć w odpowiedzi na wezwanie do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny zawartym w wyroku z 16 marca 2021 r. (sygn. KIO 600/21) wydanym na gruncie nowego PZP.
W orzeczeniu KIO podkreśliła regułę wynikającą z art. 224 ust. 5 nPZP, zgodnie z którą w momencie gdy Zamawiający wzywa wykonawcę do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, to na wykonawcy ciąży obowiązek wykazania tej okoliczności. KIO zwróciła uwagę, że aby sprostać temu obowiązkowi wykonawca musi złożyć dowody w zakresie wyliczenia ceny lub kosztów, lub ich istotnych części składowych. Przy czym z uwagi na to, że ustawa nie zawiera katalogu dowodów, wykonawca ma dowolność w tym zakresie i powinien przedstawić każdy dowód, który może się okazać przydatny dla wykazania jego twierdzeń.
W przedmiotowej sprawie postępowanie o udzielenie zamówienia dotyczyło usług ochrony osób i mienia. Jeden z wykonawców, działający w formie spółdzielni socjalnej został wezwany przez zamawiającego do złożenia wyjaśnień rażąco niskiej ceny, ponieważ cena zaoferowana w jego ofercie była niższa od wartości przedmiotu zamówienia o 31,6%. Wykonawca w swoich wyjaśnieniach wskazał, że jest podmiotem ekonomii społecznej realizującym działania na rzecz reintegracji osób niepełnosprawnych i długotrwale bezrobotnych świadcząc wsparcie szkoleniowe i pomoc w powrocie na rynek pracy. Poinformował nadto, że ma możliwość pozyskiwania wsparcia finansowego z funduszy europejskich celowanych na rozwój spółdzielczości. Wykonawca przedstawił wyliczenia dotyczące wartości netto oferty. Przedstawione kwoty dotyczyły wynagrodzenia pracowników, obejmujące wg twierdzeń wykonawcy również urlop, godziny nocne i nadgodziny. Wykonawca oświadczył też, że dla dwóch pracowników otrzymuje dofinansowanie PFRON, a dwóch pracowników jest jednocześnie członkami spółdzielni i będzie świadczyć pracę własną. Za uzyskane w przeszłości z dofinansowań środki wykonawca nabył sprzęt, umundurowanie i wyposażenie niezbędnego do realizacji ochrony obiektów, więc nie wygenerują one żadnych kosztów. Poza kosztami wynagrodzenia wykonawca wskazał, że będzie ponosił jedynie koszt w wysokości 70 zł netto celem utrzymanie gotowości grupy interwencyjnej i 70 zł netto na konwój oraz iż będzie przeznaczał 200 zł jako zabezpieczenia na podwyżki wynagrodzenia minimalnego w 2022 r. Wykonawca nie przedłożył żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń.
KIO nie kwestionowała, że z uwagi na przedmiot zamówienia podstawowymi kosztami były koszty osobowe. Uznała jednak, że lakoniczność wyjaśnień wykonawcy oraz brak dowodów nie pozwalają uznać, że dowiódł on, iż zaoferowana cena nie jest rażąco niska. W odniesieniu do kosztów wynagrodzenia, wykonawca nie wskazał, czy przedstawione kwoty wynagrodzeń to kwoty netto, brutto czy koszt całkowity pracodawcy oraz nie wyjaśnił w jaki sposób oszacował koszty urlopów i wynagrodzenia za pracę w nocy lub w nadgodzinach. KIO podkreśliła, że wykonawca obiektywnie miał możliwość złożenia dowodów na poparcie swoich twierdzeń, chociażby w formie zanonimizowanych umów o pracę czy list płac.
KIO zwróciła też uwagę, że złożenie dowodów jest tym bardziej istotne, gdy dotyczy okoliczności szczególnych dotyczących wykonawcy, którymi na gruncie rozpoznawanej sprawy był wpływ uzyskanych dofinansowań na zmniejszenie kosztów wykonawcy. W opinii Izby wykonawca mógł z łatwością udowodnić wpływ otrzymanych z PFRON funduszy na wynagrodzenie, a także udowodnić go przedkładając orzeczenia o niepełnosprawności czy umowy o pracę i wyciągi z ksiąg rachunkowych. Natomiast sam fakt działania w formie spółdzielni socjalnej nie jest wystarczający do wykazania wpływu dofinansowania na koszty.
Ostatecznie nieprzedłożenie dowodów doprowadziło KIO do konkluzji, że w przedmiotowej sprawie dokonywana przez Zamawiającego ocena wyjaśnień opierać musiała się na domysłach i jego własnym przekonaniu co do możliwości zrealizowania przedmiotu zamówienia za zaoferowaną cenę. Taka zaś sytuacja nie jest akceptowalna z perspektywy zasady równego traktowania wykonawców. Z tego powodu KIO nakazała zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru oferty najkorzystniejszej oraz powtórzenie czynności badania i oceny ofert, w tym odrzucenie oferty wykonawcy, którego dotyczył zarzut rażąco niskiej ceny.
