Ustawa z dnia 20 maja 2016 roku o efektywności energetycznej (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 264 ze zm.) wprowadza mechanizm tzw. białych certyfikatów (świadectwa efektywności energetycznej), które potwierdzają „planowaną do zaoszczędzenia ilość energii finalnej wynikającej z przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej1”. Uczestnikami systemu świadectw efektywności energetycznej są głównie przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania lub obrotu energią elektryczną, ciepłem lub gazem ziemnym i sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej2. Wskazane przedsiębiorstwa energetyczne są zobowiązane zrealizować przedsięwzięcie lub przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego lub uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej3. Przedsiębiorstwa energetyczne – na mocy ustawy o efektywności energetycznej – zobowiązane zostały zatem do określonych działań mających na celu uzyskanie wymaganego wskaźnika efektywności energetycznej. Przepisy ustawy o efektywności energetycznej nie są jednak przychylne przedsiębiorstwom energetycznym w obszarze uzyskiwania przez nie białych certyfikatów.
Termin wydania świadectwa efektywności energetycznej
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że sprawa terminu, w którym Prezes URE wydaje białe certyfikaty, jest jasna. Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej:
„Prezes URE wydaje świadectwo efektywności energetycznej w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie świadectwa efektywności energetycznej. Do wydawania świadectw efektywności energetycznej stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego o wydawaniu zaświadczeń”.
Praktyka pokazuje jednak, że świadectwa efektywności energetycznej wydawane są w okresach kilkumiesięcznych licząc od dnia złożenia wniosku. Osłabia to pozycję przedsiębiorstw energetycznych na rynku elektroenergetycznym, ponieważ mogą oni mieć problemy z wykonaniem zobowiązania w zakresie umorzenia – w odpowiedniej ilości i w określonym terminie – świadectw efektywności energetycznej.
Stosowanie mechanizmów k.p.a. w przypadku bezczynności Prezesa URE ale bez „milczącego załatwienia sprawy”
Wnioskodawca, po upływie 45-dniowego terminu przyznanego Prezesowi URE na wydanie białego certyfikatu, może wnieść ponaglenie, które – zgodnie z przepisami k.p.a. – przysługuje w przypadku bezczynności organu, a więc w przypadku, gdy nie wydano świadectwa efektywności energetycznej w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku lub w przypadku przewlekłości postępowania, z którym mamy do czynienia jeżeli postępowanie prowadzone jest dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy. Należy jednak pamiętać, że Prezes URE ma prawo do wydłużenia terminu załatwienia sprawy jednak, zgodnie z przepisami k.p.a., zobowiązany jest zakreślić nowy termin oraz wskazać przyczynę zwłoki, a następnie poinformować wnioskodawcę o nowym terminie załatwienia sprawy (czyli wydania świadectwa efektywności energetycznej). Wnioskodawca ma ponadto możliwość złożenia skargi do WSA, gdzie sąd może stwierdzić bezczynność organu z rażącym naruszeniem prawa, co otwiera drogę do uzyskania odszkodowania od Skarbu Państwa (z tytułu powstałej szkody).
Najnowsze orzecznictwo sądów świadczy o tym, że bezskuteczny upływ terminu na wydanie świadectwa efektywności energetycznej spowodował, że do Prezesa URE składane były wnioski o wydanie zaświadczenia o milczącym załatwieniu sprawy. Zgodnie bowiem z art. 122f ust. 1 k.p.a.:
„Na wniosek strony organ administracji publicznej, w drodze postanowienia, wydaje zaświadczenie o milczącym załatwieniu sprawy albo odmawia wydania takiego zaświadczenia”.
Stanowisko Prezesa URE, z którym zgodził się sąd administracyjny, jest jednoznaczne i nie przemawia za milczącym załatwieniem sprawy w przypadku wydawania białych certyfikatów:
„sąd podziela stanowisko organu, że w rozpoznawanym przypadku wniosek o wydanie zaświadczenia o milczącym załatwieniu sprawy nie mógł zostać rozpoznany pozytywnie w oparciu o art. 127 f k.p.a., bowiem ustawa o efektywności energetycznej, jako regulująca postępowanie w przedmiocie wydania świadectwa efektywności energetycznej, nie przewiduje, że do tego postępowania może być zastosowane milczące załatwienie. Żaden przepis ustawy o efektywności energetycznej, rozumiany w świetle art. 122a k.p.a., jako przepis szczególny, nie przewiduje milczącego wydania świadectwa efektywności energetycznej w trybie przewidzianym w rozdziale 8a k.p.a. Tym samym upływ terminu nie powodował zaistnienia fikcji prawnej w postaci przyznania wnioskowanego świadectwa efektywności energetycznej”4.
Stanowisko sądu oznacza, że problemy przedsiębiorstw energetycznych pojawiające się na ich drodze ku uzyskaniu świadectw efektywności energetycznej mogą być rozwiązywane głównie w postaci skargi na bezczynne lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ (zgodnie z ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2325).
1 Art. 20 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej.
2 Art. 10 ust. 2 pkt 1 ustawy o efektywności energetycznej.
3 Art. 10 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej.
4 Wyrok WSA z dnia 5 marca 2019 r., VI SAB/Wa 42/18, Legalis nr 1940407.
