W ustawie PZP brak definicji legalnej zamówień społecznie odpowiedzialnych. Przyjmuje się, że tego typu zamówienia polegają na uwzględnianiu szeroko pojmowanych aspektów społecznych w procedurach udzielania zamówień. Celem zamówień społecznie odpowiedzialnych jest promowanie integracji społecznej osób defaworyzowanych lub członków słabszych grup społecznych. Integracja ta polega przede wszystkim za zachęcaniu lub wręcz obligowaniu wykonawców do kierowania do realizacji zamówienia personelu składającego się z osób należących do tych kategorii. Zamawiający ma różnego rodzaju instrumenty umożliwiające mu stosowanie tzw. klauzul społecznych.
Przede wszystkim zamawiający może, zgodnie z art. 22 ust. 2 PZP zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie określone podmioty takie jak zakłady pracy chronionej oraz inni wykonawcy, których działalność, lub działalność ich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek, obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych. Jako osoby marginalizowane ustawodawca wymienia w szczególności osoby niepełnosprawne, bezrobotne, pozbawione wolności, z zaburzeniami psychicznymi, bezdomne czy posiadające status uchodźców. Przewidziany w art. 22 ust. 2 PZP mechanizm to tak zwana klauzula zastrzeżona, która ogranicza krąg wykonawców mogących się ubiegać o udzielenie zamówienia.
Stosując klauzulę zastrzeżoną zmawiający zobowiązany będzie określić minimalny procentowy wskaźnik zatrudnienia ww. wymienionych osób (należących do jednej lub więcej kategorii) nie mniejszy niż 30% zatrudnionych.
W celu wykazania, że wykonawca spełnia wymogi określone w klauzuli zastrzeżonej, zamawiający może żądać przedstawienia określonych dokumentów takich decyzja w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej, lub innych dokumentów potwierdzających status wykonawcy lub potwierdzających prowadzenie działalności obejmującej społeczną i zawodową integrację osób społecznie marginalizowanych. Takimi dokumentem może być w szczególności statut czy umowa podmiotu ubiegającego się o udzielenie zamówienia.
Oprócz możliwości skorzystania z klauzuli zastrzeżonej, zamawiający ma także prawo ukształtować opis przedmiotu zamówienia tak, aby uwzględnić osoby wykluczone w procesie realizacji zamówienia. Możliwość taką przewiduje art. 29 ust. 4 PZP, zgodnie z którym zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, które mogą obejmować aspekty społeczne czy związane z zatrudnieniem. Aspekty te mogą mieć postać zobowiązania wykonawców do zatrudnienia osób defaworyzowanych dla celów realizacji umowy.
Dodatkowo aspekty społeczne, w tym integracja zawodowa i społeczna osób wykluczonych czy też dostępność dla osób niepełnosprawnych mogą stanowić kryteria oceny ofert zgodnie z art. 91 ust. 2 pkt 2 PZP.
W czym możemy pomóc?