Zamówienia klasyczne poniżej progów unijnych – tryb z wolnej ręki w nowym PZP 2021

W jednym z poprzednich artykułów “Zamówienia klasyczne poniżej progów unijnych – tryb podstawowy w nowym PZP 2021” pisaliśmy na temat trybów udzielenia zamówienia, z których od stycznia 2021 r. będą mogli skorzystać zamawiający w postępowaniach o  udzielenie zamówienia klasycznego poniżej progów unijnych. Jednym z tych trybów jest, znany także obecnej ustawie, tryb z wolnej ręki. Czy nowe PZP 2021 istotnie modyfikuje dotychczasowe zasady? 

Zamówienie z wolnej ręki w nowym PZP 2021

Przede wszystkich ustawodawca odrębnie reguluje zasady udzielania zamówień w trybie z wolnej ręki w postępowaniach klasycznych powyżej i poniżej progów unijnych.  Zasadą jest, że do zamówień z wolnej ręki poniżej progów stosuje się regulacje dotyczące zamówień z wolnej ręki powyżej progów, ze zmianami wynikającymi z przepisów art. 304-306 nowego PZP. Zmiany te dotyczą głównie przesłanek udzielenia zamówienia, które w jednak w znacznej mierze pokrywają się dotychczasowymi uregulowaniami wskazanymi w art. 67 PZP.  

W myśl art. 305 nowego PZP 2021 zamawiający może udzielić zamówienia w trybie zamówienia z wolnej ręki, jeżeli: 

1. 1.  zachodzi jedna z okoliczności, o których mowa w art. 214 ust. 1 pkt 1-5 i 7-14 nowego PZP, które to przepisy dotyczą znanych obecnej ustawie przesłanek wymienionych w art. 67 ust. 1 pkt 1-3, 6-9 oraz 12-15 PZP, takich choćby jak możliwość realizacji zamówienia tylko przez jednego wykonawcę z przyczyn technicznych o obiektywnym charakterze, udzielenie zamówienia w zakresie działalności twórczej lub artystycznej, dostawy realizowanych w celach badawczych, doświadczalnych, naukowych lub rozwojowych czy wyjątkowa sytuacja wymagającej natychmiastowego wykonania zamówienia, której zamawiający nie mógł przewidzieć oraz szeroko pojętych zamówień in-house; \

1. 1. w postępowaniu prowadzonym uprzednio w trybie podstawowym nie złożono żadnej oferty albo wszystkie oferty zostały odrzucone na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 5 tj. z uwagi na to, że treść oferty jest niezgodna z warunkami zamówienia, a pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione –  co stanowi modyfikację dotychczasowego art. 67 ust. 1 pkt 4 PZP;

1. 1. zamówienie jest udzielane przez placówkę zagraniczną – co odpowiada dotychczasowemu art. 67 ust. 1 pkt 10 PZP;

1. 1. zamówienie jest udzielane na potrzeby własne jednostki wojskowej w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa – co odpowiada dotychczasowemu art. 67 ust. 1 pkt 11 PZP.

1. zamówienie jest udzielane przez zamawiających mających siedzibę poza granicami państwa i jest wykonywane poza jego granicami – co stanowi nowość w stosunku do obecnej ustawy. 

Ponadto aby odformalizować proces udzielania tego typu zamówień w treści art. 306 ust. 2 nowego PZP przyjęto zasadę, iż zamawiający, przed udzieleniem zamówienia, może (ale nie musi) żądać od wykonawcy złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1 lub podmiotowych środków dowodowych. 

Podobnie jak dotychczas zamawiający po wszczęciu postepowania może zamieścić w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy. Opublikowanie dobrowolnego ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy zapewnia transparentność zamiarów zamawiającego i daje możliwość korzystania ze środków ochrony prawnej wykonawcom “pokrzywdzonym” rezygnacją z trybu konkurencyjnego.