Z roku na rok rynek fotowoltaiki się rozwija, a „rok 2019 był rekordowy pod względem przyrostu mocy zainstalowanej w mikroinstalacjach fotowoltaicznych. Liczba prosumentów wzrosła niemal trzykrotnie w porównaniu do roku 2018” wynika z informacji opublikowanej na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki1. Obowiązujące jak i planowane regulacje prawne są szansą do utrzymania wzrostowej tendencji związanej z wytwarzaniem energii ze źródeł odnawialnych. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych2 (dalej jako: dyrektywa RED II lub dyrektywa o odnawialnych źródłach energii) – której termin implementacji upływa 30 czerwca 2021 roku3 – przewiduje nowe mechanizmy regulacyjne, które mogą zapewnić rozwój zarówno małej, jak i dużej fotowoltaiki. Bariery i możliwości rozwoju Corporate PPA w Polsce zostały opisane w artykule “Dostawy energii zielonej w oparciu o Corporate PPA (cPPA): oczekiwane standardy dla umów cPPA na sprzedaż energii elektrycznej z OZE zawieranych w Polsce”.
Co nowego dla małej fotowoltaiki?
Mała fotowoltaika utożsamiana jest z obszarem wytwarzania energii promieniowania słonecznego przez określoną grupę wytwórców jaką są prosumenci. Zgodnie z dyrektywą RED II prosument energii odnawialnej oznacza
„odbiorcę końcowego działającego w ramach swoich obiektów o określonych granicach lub, jeśli jest to dozwolone przez państwo członkowskie, w ramach innych obiektów, który wytwarza odnawialną energię elektryczną na własne potrzeby oraz który może magazynować lub sprzedawać samodzielnie wytworzoną energię elektryczną, pod warunkiem że w przypadku prosumenta energii odnawialnej, niebędącego gospodarstwem domowym, działania te nie stanowią jego podstawowej działalności handlowej lub zawodowej4”.
Przepisy obowiązującej ustawy o OZE5 przewidują – od połowy 2019 r.6 – możliwość produkowania energii ze źródeł odnawialnych w systemie prosumenckim przez przedsiębiorców. Dyrektywa RED II przewiduje, że w obszarze małej fotowoltaiki prosumenci będą mieli prawo:
1) wytwarzać energię odnawialną, również na własne potrzeby, przechowywać i sprzedawać swoje nadwyżki produkcji energii ze źródeł odnawialnych, w tym poprzez umowy zakupu odnawialnej energii elektrycznej, za pośrednictwem dostawców energii elektrycznej i poprzez ustalenia w zakresie partnerskiego (peer-to-peer) handlu
2) instalować i eksploatować systemy magazynowania energii elektrycznej połączone z instalacjami wytwarzającymi energię ze źródeł odnawialnych na własny użytek bez podlegania jakimkolwiek podwójnym opłatom, w tym opłatom sieciowym za magazynowaną energię elektryczną pozostającą w ich obiektach
3) otrzymywać wynagrodzenie, w stosownych przypadkach również z systemów wsparcia, za samodzielnie wytworzoną energię ze źródeł odnawialnych, którą wprowadzają do sieci, odzwierciedlające wartość rynkową tej energii i mogące uwzględnić jej długoterminową wartość dla sieci, środowiska i społeczeństwa
Nowa kooperatywa fotowoltaiczna: tzw. prosument grupowy
Dyrektywa RED II definiuje pojęcie tzw. prosumenta grupowego. Zgodnie z dyrektywą o odnawialnych źródłach energii
„działający grupowo prosumenci energii odnawialnej oznaczają grupę co najmniej dwóch działających wspólnie prosumentów energii odnawialnej zlokalizowanych w tym samym budynku lub budynku wielomieszkaniowym7”.
Prawo unijne przewiduje prawo prosumentów grupowych (zlokalizowanych w tym samym budynku, w tym w budynku wielomieszkaniowym) do wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, jej zużycia na własne potrzeby, a także jej sprzedaż, jak również prawo do instalowania i eksploatowania systemów magazynowania energii ze źródeł odnawialnych oraz otrzymania wynagrodzenia za energię wprowadzoną do sieci. Intencją ustawodawcy unijnego jest przyznanie prosumentom grupowych takich samych praw jak prosumentom indywidualnym, przy czym – w szczególnie uzasadnionych przypadkach – państwa członkowskie będą mogły wprowadzić zróżnicowania pomiędzy indywidualnymi prosumentami a działającymi grupowo prosumentami, przy czym – jak wynika z dyrektywy RED II – zróżnicowanie musi być proporcjonalne i należycie uzasadnione.
Postanowienia dyrektywy o odnawialnych źródłach energii oznaczają – w warunkach krajowych – iż kooperatywa fotowoltaiczna możliwa będzie nie tylko w oparciu o klaster energii8 lub spółdzielnię energetyczną9, ale także w ramach „prosumenta grupowego”.
Co nowego dla dużej fotowoltaiki?
Szanse na rozwój dużej fotowoltaiki (a więc głównie tej, w której wytwarzanie energii promieniowania słonecznego następuje w oparciu o uzyskaną koncesję na wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych) mają swoje odzwierciedlenie w postanowieniach dyrektywy RED II głównie w przewidzianych przez tę dyrektywę systemach wsparcia. Oznacza to, że pomoc publiczna dla wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych będzie wciąż możliwa. Dyrektywa przewiduje, co do zasady, wsparcie w formie premii rynkowej, która może być zmienna albo stała. Ponadto, na mocy postanowień dyrektywy o odnawialnych źródłach energii, państwa członkowskie będą uprawnione do wspierania konkretnych technologii uwzględniając m. in. długoterminowy potencjał danej technologii oraz ograniczenia sieciowe i stabilność sieci. Szansą na rozwój dla dużej fotowoltaiki są – poza wciąż dopuszczalnymi systemami wsparcia – kontrakty zawierane poza takimi systemami wsparcia, a więc kontraktowanie dostaw energii ze źródeł odnawialnych w oparciu o Corporate PPA (cPPA). Dyrektywa RED II nie tylko dopuszcza zawieranie takich umów przez podmioty (wytwórcę i odbiorcę energii ze źródeł odnawialnych), ale ponadto stawia państwom członkowskim wymogi do wprowadzenia wymaganych regulacji dotyczących zasad zawierania takich umów uwzględniając interesy obu stron kontraktu cPPA, jak również korzyści społeczno-klimatyczne.
2 Dz. Urz. UE L 328/82.
3Art. 36 dyrektywy RED II.
4Art. 2 pkt 14 dyrektywy RED II.
5Ustawa z dni 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 261 ze zm.
6Tj. od 29.08.2019 r., czyli od dnia wejścia w życie ustaw z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1524).
7Art. 2 pkt 15 dyrektywy RED II.
8Art. 38a ustawy o OZE.
9Art. 38c ustawy o OZE.
