Na łamach bloga wielokrotnie pisaliśmy o wyjaśnieniach rażąco niskiej ceny i problemach praktycznych z tym związanych. Uregulowanie dotyczące wezwania do wyjaśnień rażąco niskiej ceny zawiera przepis art. 90 PZP. Stanowi on, że jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu. Wyjaśnienia mogą dotyczyć przede wszystkim oszczędności metody wykonania zamówienia, pomocy publicznej czy wyjątkowo sprzyjających warunków dostępnych dla danego wykonawcy. Zamawiający w swoim wezwaniu powinien sprecyzować te elementy, w odniesieniu do których oczekuje szczegółowych wyjaśnień lub kalkulacji i które są jego zdaniem wątpliwe. Czy ma jednak prawo narzucić wykonawcy metodologię (sposób) przedstawienia wyjaśnień?
Wyjaśnienie rażąco niskiej ceny na podstawie arkusza Excel
Problemem tym zajęła się w ostatnim czasie KIO. W stanie faktycznym sprawy1 rozpoznawanej przez Izbę zamawiający skierował do wykonawcy wezwanie do złożenia wyjaśnień wraz z załączonym formularzem obejmującym 22 arkusze Excel, które należało wypełnić. W każdym z przygotowanych arkuszy zamawiający sam określił elementy, które należy wycenić, pogrupował je i zestawił ze sobą w określony, bardzo szczegółowy sposób, wymagając przy tym, aby wszystkie dane zostały uwzględnione w wyjaśnieniach. De facto narzucił więc wykonawcom sposób przedstawienia wyjaśnień rażąco niskiej ceny.
Takie wezwanie zakwestionował Odwołujący, który argumentował, że ma zamiar złożyć wyjaśnienia, zawierające sposób szacowania ceny ofertowej na podstawie wymagań SIWZ oraz jego wiedzy i doświadczenia. Wyjaśnienia zostaną jednak sporządzone zgodnie z metodyką szacowania ceny ofertowej, jaka obowiązuje u Odwołującego dla projektu będącego przedmiotem zamówienia. Warto zaznaczyć, że zamawiający w SIWZ nie wymagał szczegółowej metody kalkulacji ceny ofertowej, zostawiając tu wykonawcom dowolność. Co ważne narzucona przez zamawiającego metodyka nie dotyczyła poszczególnych elementów ceny, których kalkulacja z powodu wątpliwości zamawiającego powinna być przedstawiona w określony sposób, ale całej ceny ofertowej.
Stanowisko KIO
KIO uznała, że powyższe doprowadziło do sytuacji, w której wykonawca, nawet jeśli odpowiednio skalkulował określone elementy w swojej cenie, ale w inny sposób niż wskazany przez zamawiającego, zmuszony był dokonać ponownej kalkulacji stosując metodykę zamawiającego. Takie działanie uniemożliwiło natomiast przedstawienie ceny oferty w sposób, w jaki rzeczywiście została ona skalkulowana.
Rozpoznając sprawę Izba podkreśliła, że:
„(…) wymagana przez zamawiającego konieczność uwzględnienia wszystkich czynników cenotwórczych ujętych w ww. arkuszach, wbrew argumentacji zamawiającego, nie ułatwia, ale utrudnia lub częściowo nawet uniemożliwia wykonawcy przedstawienie wyjaśnień w sposób odzwierciedlający rzeczywistą kalkulację ceny oferty. Wymóg ten dodatkowo należy uznać za niezasadny w sytuacji, gdy zamawiający nie przewidział w siwz żadnego konkretnego sposobu obliczenia ceny oferty.”
W konsekwencji KIO uwzględniła odwołanie i nakazała zamawiającemu unieważnienie czynności wezwania do wyjaśnień w części, w której zamawiający narzuca wykonawcy sposób dokonania wyjaśnień.
1 wyrok KIO z dnia 16 czerwca 2020 r., sygn. akt: KIO 709/20, KIO 715/20
